Giáo trình di truyền và chọn giống Thủy sản

Di truyền học là khoa học nghiên cứu về tinh di truyền và biến dị của sinh vật, tìm hiểu qui luật tương đồng và sự khác nhau giữa các cá thể có quan hệ họ hàng. Trải qua hơn một thế kỷ hình thành và phát triển, khoa học di truyền đã đạt nhiều thành tựu và tiến bộ vượt bậc. Các nhà khoa học đã dựa vào lý luận di truyền cơ bản và qui luật di truyền đặc hữu của từng đối tượng, để xây dựng các chương trình chọn giống tạo ra các giống vật nuôi phục vụ cho mục đích mong muốn của con người.

Mãi cho đến trước năm 1970, có rất ít các công trình nghiên cứu về di truyền cả, nhưng trong vài thập niên gần đây, lĩnh vực này đã phát triển rất mạnh. Nhiều tỉnh trạng của các loài cả nuôi đã được cải thiện như tốc độ sinh trưởng, hệ số chuyển hóa thức ăn, khả năng kháng bệnh, khả năng thích ứng với điều kiện môi trường nước xấu, hình dạng cơ thể, tỉ lệ và chất lượng thịt... Các chương trình chọn giống đã được ứng dụng trong thủy sản bao gồm thuần hóa - di nhập giống, chọn lọc, các kỹ thuật lai tạo, điều khiển giới tỉnh, đa bội thể và các kỹ thuật di truyền nhằm nâng cao chất lượng các loài thủy sản nuôi.

Trong thực tế, nghiên cứu di truyền trên các loài cá nuôi ít được quan tâm hơn các khía cạnh dinh dưỡng, quản lý sức khỏe và chất lượng nước. Nhiều người nuôi cả cho rằng, di truyền chi là lĩnh vực dành cho các nhà khoa học, nhưng họ lại quan tâm nhiều đến sự suy giảm chất lượng con giống một vấn đề có liên quan đến di truyền. Vì vậy, giáo trình này được biên soạn với mục đích giúp cho sinh viên thủy sản, những nhà quản lý trại giống tương lai, (1) nhận thức được di truyền là cơ sở khoa học của việc chọn giống, một việc làm thường xuyên của người quản lý trại giống; (ii) thấy rõ di truyền không phải là một lĩnh vực khó hiểu và chỉ dành riêng cho những nhà di truyền học; và (ii) hiểu rõ chất lượng giống thủy sản phụ thuộc nhiều vào các chương trình sinh sản và làm thế nào quản lý được chất lượng cả nuôi. Với mục đích trên, các khái niệm cơ bản về di truyền cổ điển, di truyền quần thể, di truyền số lượng đến di truyền phân tử được trình bày ngắn gọn, cô đọng; song song đó là các minh họa, thí dụ được trích dẫn trực tiếp từ các kết quả nghiên cứu, phát hiện trên cá và động vật thủy sản khác.

Giáo trình này không chỉ là tài liệu học tập dành riêng cho sinh viên đại học các ngành Nuôi trồng thủy sản và Bệnh học thủy sản mà còn là tài liệu tham khảo cần thiết cho sinh viên và học viên Cao học các ngành học khác có liên quan đến nuôi và quản lý nguồn lợi thủy sản. Ngoài ra, đây cũng là tài liệu tham khảo cho các nhà nghiên cứu, nhà quản lý giống và nguồn lợi thủy sản.

Giáo trình biên soạn lần đầu chắc không tránh khỏi những thiếu sót, các tác giả rất mong nhận được sự góp ý của sinh viên và các độc giả để giáo trình được cải tiến, hoàn thiện hơn.

NHÓM BIÊN SOẠN