Nấm lớn Tây Nguyên

Nấm là những sinh vật sống hoại sinh trong mọi môi trường sinh thái, vì thế chúng có vai trò rất lớn trong việc thúc đẩy tốc độ của chu trình tuần hoàn vật chất tự nhiên, khoáng hóa các chất hữu cơ, làm sạch môi trường sinh thái và tăng độ phì nhiêu cho đất, thông qua đó làm tăng năng suất và sản lượng cây trồng và cây rừng. Ngoài ra, chúng còn ký sinh gây bệnh trên người, động vật và thực vật, gây ra tác hại không nhỏ cho đời sống con người và sinh vật.

Tây Nguyên nằm ở cực nam của dãy Trường Sơn, chiếm 1/5 diện tích nước ta, gồm bốn tỉnh: Kon Tum, Gia Lai, Đắc Lắc và Lâm Đồng. Địa hình Tây Nguyễn bị phân cắt nhiều bởi các dãy núi khác nhau (dãy Ngọc Linh, dãy An Khê, dãy Chư Dju, dãy Chư Yang Sin ..), độ cao trung bình khá lớn: từ 400 – 2200m so với mặt biển. Khi hậu Tây Nguyên chia làm hai mùa rõ rệt, mùa mưa và mùa khô. Mùa mưa từ tháng 5 tới tháng 11 trong năm, mùa khô từ tháng 12 năm trước tới tháng 4 năm sau. Lượng mưa trung bình khá lớn, từ 1500 tới 360mm. Khoảng 95% lượng mưa được đổ xuống vào mùa mưa. Nhiệt độ trung bình hàng năm ở vùng có độ cao 500 – 800m dao động trong khoảng 21 tới 23"C, ở các vùng có độ cao lớn hơn nhiệt độ trung bình từ 18 – 21''C. Độ ẩm trung bình từ 80 – 86%. Thảm thực vật Tây nguyên rất phong phú và đa dạng: rừng lá kim, rừng lá rộng và rừng hỗn giao lá kim lá rộng, rừng tre nứa. Điều kiện tự nhiên trên đây rất thuận lợi cho sự phát triển của nấm nói chung và nấm lớn nói riêng, vì vậy khu hệ nằm lớn ở đây rất phong phú về thành phần loài và số lượng cả thể của mỗi loài cũng rất lớn.

Tây Nguyên có vị trí địa lý, khí hậu, địa hình và đất đai rất đặc biệt, vì thế việc nghiên cứu khu hệ nấm lớn Tây Nguyên là cần thiết, nó không chi đáp ứng việc điều tra cơ bản tài nguyên thiên nhiên của nước ta, phục vụ nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội cho một khu vực mà Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm, mà còn làm tăng thêm sự hiểu biết của chúng ta về khu hệ sinh vật ủ nhiệt đới núi cao.

Để góp phần vào công trình lớn này, chúng tôi biên soạn cuốn sách "Nấm lớn Tây Nguyên" nhằm giới thiệu với bạn đọc một số kiến thức cơ bản về nấm học, các phương pháp nghiên cứu nấm ngoài thiên nhiên cũng như trong phòng thí nghiệm, nhưng quan trọng hơn là giới thiệu khóa phân loại nấm lớn nói chung và mô tả chi tiết các đặc điểm hình thái và cấu trúc hiển vi của gần 300 loài nấm lớn phân bố tại Tây Nguyên (có một số hình ảnh minh họa), ngoài ra còn chỉ rõ vùng phân bố và ý nghĩa thực tiễn của chúng.

Hoàn thành cuốn sách này, chúng tôi nhận được sự giúp đỡ tận tình của các bạn đồng nghiệp và đông đảo sinh viên Khoa Sinh vật Trường đại học Đà Lạt từ năm 1978 đến nay. Ngoài ra, chúng tôi còn nhận được sự giúp đỡ và cung cấp tư liệu của Giáo sư, Tiến sỹ khoa học Trịnh Tam Kiệt, Trường đại học Khoa học Tự nhiên thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội; Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Ivan Gelupbov Kovatrev, Trường đại học Nông nghiệp Plovdiv - Bungaria; Giáo sư, Tiến sỹ khoa học Leif Ryvarden Trường đại học Tổng hợp Oslo - Norway ...

Chúng tôi hy vọng rằng cuốn sách sẽ đáp ứng được phần nào mong muốn của bạn đọc trong khi tìm hiểu và nghiên cứu nấm nói chung và nấm lớn Tây nguyên nói riêng. Tuy đã hết sức cố gắng, song chắc chắn cuốn sách không tránh khỏi những thiếu sót. Chúng tôi mong nhận được những ý kiến đóng góp của bạn đọc. Thư góp ý xin gửi về: Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật - 70 Trần Hưng Đạo - Hà Nội.

Tác giả