Khoa học là một hệ thống tri thức phản ánh những quy luật vận động và phát triển của tự nhiên, xã hội và tư duy. Nó bao gồm rất nhiều các bộ môn khoa học cụ thể. Giữa các bộ môn khoa học cụ thể ấy lại có mối quan hệ và liên hệ chặt chẽ với nhau, tác động qua lại với nhau. Trong các mối liên hệ và quan hệ đó thì giữa Triết học và khoa học tự nhiên có mối quan hệ đặc biệt khăng khít, không tách rời nhau. Việc nghiên cứu và nắm vững mối quan hệ này có vị trí và vai trò rất quan trọng trong hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn. Bởi vì, nó giúp cho những nhà triết học có những cơ sở, tài liệu quan trọng để khái quát nên những nguyên lý, quy luật chung nhất và trừu tượng nhất của Triết học. Đồng thời, nó cũng thể hiện tính sinh động và minh chứng cho những nguyên lý, những quy luật, những phạm trù triết học trong khoa học cụ thể. Ngược lại, việc nghiên cứu Triết học trong khoa học tự nhiên, đặc biệt là mối quan hệ giữa chúng sẽ giúp cho các nhà khoa học tự nhiên có một thế giới quan đúng đắn và phương pháp luận biện chứng duy vật trong việc nghiên cứu và khám phá giới tự nhiên. Không nắm vững được mối liên hệ giữa Triết học và khoa học tự nhiên thì các nhà triết học sẽ không thấy được sự sinh động, đa dạng và phong phú của Triết học; không thấy được những "mảnh đất" nuôi dưỡng, thể hiện các quy luật, nguyên lý, phạm trù triết học và như vậy sẽ dẫn đến sự khái quát sai lầm, võ đoán, xa rời hiện thực. Không nắm vững được mối liên hệ ấy, các nhà khoa học tự nhiên đã làm mất chỗ dựa vững chắc, đúng đắn cho việc nhìn nhận, đánh giá các đối tượng nghiên cứu; không có được phương pháp luận khoa học để nghiên cứu một cách có hiệu quả thế giới hiện thực và như vậy khó có thể tiến xa hơn trong các lĩnh vực khoa học cụ thể.
nước ta hiện nay, trong các lĩnh vực nghiên cứu khoa học, việc quan tâm đến mối quan hệ giữa Triết học và khoa học tự nhiên còn rất hạn chế và chúng còn một khoảng cách khá xa nhau. Việc nghiên cứu Triết học không gắn bó với khoa học tự nhiên và ngược lại, việc nghiên cứu khoa học tự nhiên tách rời khỏi Triết học vẫn diễn ra một cách phổ biến. Chính đó là một trong những nguyên nhân cơ bản dẫn đến các quan niệm sai lầm về Triết học trong khoa học tự nhiên đã và đang tồn tại từ trước đến nay. Hậu quả của lối tư duy và việc làm đó là làm hạn chế sự phát triển của cả Triết học lẫn các khoa học tự nhiên. Hơn nữa, trên thực tế những cuốn sách biên soạn về lĩnh vực này ở nước ta lại rất ít và hầu như chưa có.
Dĩ nhiên, để có được một cuốn sách về lĩnh vực này là rất khó khăn. Bởi lẽ, nó đòi hỏi người nghiên cứu chẳng những phải có một sự am hiểu sâu sắc những tri thức về Triết học mà còn phải có sự nắm vững một cách chắc chắn, với sự nhận thức sâu rộng về các bộ môn khoa học tự nhiên. Có như vậy mới có thể hy vọng tìm hiểu được sự thảm nhập vào nhau một cách đúng đắn giữa Triết học và khoa học tự nhiên; mới phân tích và luận giải một cách rõ ràng mối quan hệ giữa chúng. Từ đó mới chỉ ra được ý nghĩa của mối quan hệ ấy đối với hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn của con người.
Mặc dù sự nhận thức của tác giả về các lĩnh vực đó còn rất hạn chế, song để đáp ứng nhu cầu nghiên cứu của bạn đọc, cũng như nhu cầu học tập của sinh viên các khoa đào tạo chuyên ngành Triết học, tác giả mạnh đạn biên soạn cuốn sách này. Vì vậy, trong quá trình biên soạn cuốn sách này chắc chắn sẽ không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tác giả rất mong muốn đón nhận sự góp ý và chân thành cảm ơn sự quan tâm của bạn đọc xa gần. Mọi ý kiến đóng góp xin gửi về Công ty Cổ phần sách Đại học – Dạy nghề, Nhà xuất bản Giáo dục, 25 Hàn Thuyên, Hà Nội. Điện thoại (04). 8264974.
Xin chân thành cảm ơn.
Tác giả
TS. Nguyễn Như Hải
