Ngữ văn Hán Nôm. Tập 1. Tứ thư

Như nhiều người đã biết, việc nghiên cứu trên nhiều phương diện về Khoa học xã hội và nhân văn cũng như về khoa học kỹ thuật trong lịch sử lâu đời của nước ta, tài liệu Hán Nôm có ý nghĩa hết sức trọng đại.

Riêng Thư viện Viện Nghiên cứu Hán Nôm ở Hà Nội dã lưu giữ được hơn 5000 bộ sách Hán Nôm; nếu tính được cả số sách Hán Nôm hiện có ở tất cả các Thư viện và trong nhân dân toàn quốc thì con số phải nhiều hơn nhiều; đó là chưa kể số sách Hán Nôm của nước ta hiện được lưu giữ ở nước ngoài. Ngoài sách ra, còn phải tính đến hàng chục vạn văn bản Hán Nôm trên bia, chuông, khánh và rất nhiều hoành phi, câu đối, sắc phong, v.v... Đây là kho di sản văn hóa dân tộc vô giá. Nhưng muốn khai thác và không ngừng sưu tầm, bổ sung cho kho di sản quý này, tất phải có người thành thạo Hán Nôm.

Được sự giúp đỡ tận tình của Viện Nghiên cứu Hán Nôm và của Trung tâm Khoa học xã hội và Nhân văn quốc gia, bộ sách Ngữ văn Hán Nôm đã được tiến hành biên soạn'.

Bộ Ngữ văn Hán Nôm này nhằm mục đích chính là góp phần giúp người đang học tập, nghiên cứu, giảng dạy Hán Nôm cùng tất cả những ai quan tâm đến lĩnh vực này tự vượt lên chính mình, trau dồi trình độ Hán Nôm ngày thêm vững chắc.

Để có thể đạt được phần nào mục đích chính ấy, trong kho tàng văn bản Hán Nôm bề bộn, chúng tôi cố gắng lựa chọn, hội tụ tinh hoa và quan tâm đến cả phương diện cung cấp tư liệu nghiên cứu, giảng dạy, học tập để đưa vào bộ Ngữ văn Hán Nôm.

Để hiểu sâu văn bản Hán Nôm, rõ ràng chúng ta phải trang bị đủ kiến thức cơ bản từ chữ Hán trong các bộ sách kinh điển, trong một số thể loại tiêu biểu của văn học cổ Trung Quốc; thêm vào đó là phương pháp nghiên cứu văn bản truyền thống. Nội dung chính của Ngữ văn Hán Nôm là văn bản Hán Nôm Việt Nam; thêm vào đó là trang bị tri thức về các phương diện thuộc lĩnh vực Khoa học xã hội và nhân văn, về phương pháp tiếp cận văn bản Hán Nôm, v.V....

Như vậy, bộ Ngữ văn Hán Nôm sẽ lần lượt ra các tập sách như sau: Tứ thư, Ngũ kinh, Bách gia chư tử, Một số thể loại tiêu biểu trong văn học cổ Trung Quốc; Văn bản thời Lý - Trần, Văn bản thời Lê - Mạc, Văn bản thời Tây Sơn - Nguyễn; Văn bản Nôm và ngôn ngữ văn tự; Phương pháp nghiên cứu Hán Nôm và chuyên ngành.

Để biên soạn được bộ sách này, trong điều kiện cho phép, chúng tôi đã cố gắng mời các vị đã có thời gian tham gia công tác nghiên cứu, giảng dạy Hán Nôm lâu năm; tuỳ chuyên môn hẹp mà tham gia biên soạn các tập khác nhau; có vị đã từng soạn sách về Hán Nôm, song tham gia biên soạn bộ Ngữ văn Hán Nôm này vẫn thấy khó, phải bỏ tâm sức nhiều. Mỗi chuyên đề đều có phần Khái luận và phần Văn bản. Phần Khái luận, người soạn cố gắng tiếp thu thành tựu của người đi trước, giới thiệu được đầy đủ nhất đối tượng biên soạn. Về một bộ sách thì giới thiệu gốc gác, diễn tiến dị bản, nhận xét...; về một thể loại thì giới thiệu nguồn gốc và sự phát triển, ảnh hưởng về sau; về một phương pháp nghiên cứu thì giới thiệu xuất xứ, so sánh, ứng dụng... Phần Văn bản, người soạn chọn văn bản đáng tin cậy nhất; chụp hoặc chép nguyên bản, dài thì trích tuyển, ngắn lấy cả; phiên âm và dịch, chú giải; có văn bản, sử dụng phương pháp dịch chú tương hỗ. Nhóm biên soạn thực sự đã làm hết sức mình, hiệu quả thế nào còn phải chờ ý kiến của đông đảo bạn đọc, song cái tâm thì chí thành, chí thiện vậy.

Bộ Ngữ văn Hán Nôm này được tiến hành biên soạn sau một thời gian bàn luận, đối thoại... về đối tượng, về phương hướng, về đề cương và về cả từng vấn đề học thuật cụ thể; nhưng cuối cùng mọi người thấy là nên tiến hành biên soạn; làm được mới là khó, chỗ chưa hoàn chỉnh sẽ bổ sung dần.

Chúng tôi mong bộ Ngữ văn Hán Nôm sẽ phát huy được tác dụng trong việc trau dồi trình độ Hán Nôm, góp phần vào sự nghiệp nghiên cứu văn hiến dân tộc.

Chủ biên

TRẦN LÊ SÁNG