Bằng tiền bạc, vũ khí, trang bị hiện đại, cùng với đội ngũ cổ vấn lãnh nghề, dựa vào quân đội, chính quyền Sài Gòn và hệ thống ấp chiến lược để tiến hành cuộc chiến tranh đặc biệt chống nhân dân ta, đế quốc Mỹ hy vọng giành thắng lợi, áp đặt chế độ thực dân mới lâu dài trên đất nước ta. Nhưng họ đã thất bại thảm hại khi phải đương đầu với cuộc chiến tranh nhân dân rộng lớn của nhân dân Việt Nam, trong đó quân chủ lực ngày càng giữ vai trò chủ đạo. Đến mùa hè năm 1965, với các trận thắng ở Bình Giã, Ba Gia, Đồng Xoài của Quân giải phóng, chiến lược chiến tranh đặc biệt đã thất bại, chính quyền và quân đội Sài Gòn do Mỹ nuôi dưỡng, trang bị, huấn luyện và chỉ huy lại đứng trước nguy cơ sụp đổ.
Nước Mỹ sen đảm không dễ dàng chấp nhận thất bại, liền thay đổi chiến lược, tiến hành cuộc chiến tranh cục bộ, trực tiếp đưa quân viễn chinh Mỹ và các nước phụ thuộc vào chiến trường miền Nam tham chiến, dùng không quân và hải quân đánh phá dữ dội miền Bắc. Đây là bước leo thang chiến tranh rất nghiêm trọng, đặt cả một dân tộc và chế độ xã hội mới do nhân dân ta lựa chọn trước thử thách hiểm nghèo.
Bằng kinh nghiệm và truyền thống của nhiều nghìn năm đánh giặc, nhân dân ta, dưới sự lãnh đạo đẩy thao lược của Đảng và Bác Hồ đã bình tĩnh, chấp nhận cuộc đụng đầu lịch sử một cách chủ động, kiên quyết.
Hai cuộc do sức trực tiếp ở Núi Thành và Vạn Tưởng với quân viễn chinh Mỹ. Quán giải phóng miền Nam đã giành thắng lợi. Kết luận đầu tiên được khẳng định chúng ta hoàn toàn có thể đánh được Mỹ và đánh thắng chúng trong cuộc chiến tranh này. Vấn đề nan giải nhất khi bước vào cuộc đọ sức đã được thực tế chiến trưởng minh chứng.
Khi có trong tay đội quân viễn chinh đông tới hàng trăm ngàn tên, Bộ chỉ huy quân đội Mỹ ở Sài Gòn ra tay hành động bằng cuộc phản công chiến lược thứ nhất vào mùa khô 1965-1966. cùng một lúc đánh ra các hướng từ Đông Nam Bộ, tới Khu 5. Ngay một năm sau đó, quân viễn chinh Mỹ mở rộng cuộc phản công chiến lược lần thứ hai vào mùa khô 1966 - 1967, với trận cần Gianxơn Xity đánh vào căn cử đầu não của Trung ương Cục miền Nam.
Với hai chiến dịch quân sự quan trọng này, đế quốc Mỹ hy vọng bằng sức mạnh khổng lồ của đội quân viễn chinh đông đảo với vũ khí, trang bị rất hiện đại có thể nhanh chóng tiêu diệt chủ lực Quân giải phóng miền Nam, đánh phá các căn cứ du kích, yểm trợ tối đa cho chương trình bình định do quân đội và cảnh sát Sài Gòn đảm trách, thực hiện thắng lợi kế hoạch chiến lược: tảo thanh, bảo đảm an ninh, tìm và diệt.
Đồng thời với những chiến dịch phản công lớn ở miền Nam, đế quốc Mỹ mở rộng chiến tranh ra miền Bắc bằng việc dùng không quân và hải quân đánh phá dữ dội vào Khu 4, cũng như các tỉnh khác, đặc biệt là hai thành phố lớn Hà Nội và Hải Phòng, nhằm làm cho miền Bắc xã hội chủ nghĩa kiệt quệ, cắt đứt con đường huyết mạch chi viện cho cách mạng miền Nam.
Đế quốc Mỹ cổ tình quên những bài học lịch sử, chúng đã phải đối đầu với cả một dân tộc đứng lên làm chủ vận mệnh của mình, được tổ chức tốt và vũ trang toàn dân, từng bước đánh thẳng chúng
Tập IV của bộ Lịch sử kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954-1975) mang tiêu đề Cuộc đụng đầu lịch sử gồm năm chương, từ chương 14 đến chương 18, trình bày những sự kiện lịch sử của những năm tháng khốc liệt (1965-1967) nhưng rất hào hùng đó của quân và dân ta trên cả hai miền Nam - Bắc. Các sự kiện trong tập sách được trình bày một cách chân thực theo phương pháp lịch sử và lôgíc dựa trên một nền tảng tư liệu phong phú và tin cậy. Cách thức thể hiện các sự kiện lịch sử khá nhuần nhuyễn.
Ở lần xuất bản thứ hai này, toàn bộ bộ sách cũng như tập sách này đã được sửa chữa, khắc phục cơ bản những sai sót trong lần xuất bản trước.
Nhân kỷ niệm 38 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc (30-4-1975 – 30-4-2013), Nhà xuất bản Chính trị quốc gia . Sự thật phối hợp với Viện Lịch sử quân sự Việt Nam xuất bản lần thứ hai bộ sách này.
Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách cùng bạn đọc.
Tháng 3 năm 2013
NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA - SỰ THẬT