Giáo trình tâm lý học đại cương

Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thường gặp những hiện tượng khen hoặc chê nhau: Anh này rất tâm lý, chị kia chẳng tâm lý tý nào?..., những lời khen, chê đó muốn nói lên thái độ hoặc cách xử lý công việc nào đó của con người. Nhưng thực ra tâm lý không phải có bấy nhiêu hiện tượng mà tâm lý của con người rất đa dạng và phong phú, nó luôn gắn liền với hoạt động của con người và trong bất cứ hoạt động nào của con người đều nảy sinh tâm lý. Một em bé hân hoan khi mẹ đi chợ về cho chiếc kẹo, một cô gái rạo rực trong lòng khi mối tình đầu xuất hiện.

NewTon phát hiện ra định luật vạn vật hấp dẫn khi chợt nhận thấy quả táo rơi. Chính vì vậy Sê-chê-nốp, nhà sinh lý học người Nga, đã phát biểu: “Mọi hành động của chúng ta dù có ý thức hay không có ý thức, xét về mặt nguồn gốc đều là phản xạ ”. Phản xạ là cơ sở sinh lý của hiện tượng tâm lý. Trong cuộc sống con người luôn luôn hoạt động vì:

• Cá nhân muốn tồn tại và phát triển thì phải hoạt động. Do hoạt động nên sinh ra nhu cầu, từ nhu cầu, nó càng thúc đẩy sự hoạt động của cá nhân. Do nhu cầu nên sinh ra sở thích, hứng thú, động cơ hoạt động. Đó là biểu hiện của xu hướng cá nhân.

• Khi gặp một sự vật hay hiện tượng nào đó, con người có thể dùng mắt để nhìn, dùng mũi để ngửi, dùng tay để sờ..., từ đó nẩy sinh cảm giác, tri giác.

• Các sự vật và hiện tượng trong thế giới khách quan tác động vào các giác quan ta, đều được não ta ghi lại và đến một lúc nào đó, ta có thể hồi tưởng lại, đó là trí nhớ.

• Trước khi làm một công việc nào đó, con người có thể hình dung trước được kết quả của nó chính là nhờ có tưởng tượng.

• Khi gặp một sự khó khăn về mặt trí tuệ, con người phải tìm cách để khắc phục và giải quyết khó khăn đó là nhờ có tư duy.

• Khi tiếp xúc với sự vật và hiện tượng, bao giờ con người cũng tỏ thái độ nhất định đối với chúng là biểu hiện của xúc cảm và tình cảm...

Tất cả những hiện tượng kể trên đều là hiện tượng tâm lý của con người.