Giáo trình phát triển vùng

Vùng kinh tế hình thành và tồn tại do yêu cầu phát triển của nền kinh tế quốc gia, là cơ sở để Nhà nước hoạch định, triển khai, quản lí các chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội theo lãnh thổ. Với chức năng là chủ thể quản lí và tổ chức lãnh thổ, Nhà nước có khả năng nắm bắt, vận dụng quy luật vận động của các yếu tố tạo vùng và các quy luật kinh tế vùng để điều tiết, thúc đẩy sự hình thành và phát triển các vùng kinh tế, phục vụ chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đất nước.

Phát triển các vùng kinh tế trên cơ sở khai thác thế mạnh và tiềm năng của mỗi vùng, nhằm mục tiêu thu hẹp chênh lệch trình độ phát triển giữa các vùng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững cho cả nước nói chung, từng vùng nói riêng. Để phát triển vùng, Nhà nước phải thực hiện các chính sách điều tiết, phát triển kinh tế - xã hội vùng. Chính sách phát triển vùng là chính sách kinh tế - xã hội thuộc tầm trung mô do Nhà nước (Quốc hội, Chính phủ, Chính quyền địa phương) ban hành và chỉ đạo tổ chức thực hiện. Đây là hành động can thiệp của Nhà nước nhằm giải quyết các vấn đề có liên quan đến phát triển vùng

Ở Việt Nam, nghiên cứu về vùng kinh tế đã được các nhà khoa học nghiên cứu trong nhiều năm, đặc biệt từ sau thống nhất đất nước (năm 1975) đến nay. Các công trình nghiên cứu tập trung vào một số vấn đề như phân vùng kinh tế, tổ chức lãnh thổ kinh tế - xã hội, định hướng phát triển vùng, ... chủ yếu do Viện Chiến lược phát triển, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (trước đây là Viện Phân vùng và quy hoạch thuộc Ủy ban Kế hoạch Nhà nước) thực hiện. Ngoài ra, còn có các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học địa đi ở các trường đại học về phân vùng kinh tế. Gần đây, có một số công trình nghiên cứu đề cập đến nội dung cơ bản về kinh tế vùng, chính sách phát triển vùng và vận dụng trong nghiên cứu thực tiễn phát triển vùng ở Việt Nam trong những năm đổi mới.

Việc biên soạn giáo trình "Phát triển vùng" được thực hiện với mong muốn có một giáo trình cơ bản đề cập đến vấn đề vùng, chính sách phát triển vùng, phát triển vùng ở Việt Nam để phục vụ cho công tác đào tạo sau đại học ngành học Địa lí ở Đại học Thái Nguyên. Đồng thời, đây cũng là nguồn tài liệu tham khảo cho sinh viên ngành học Địa lí. Nội dung của giáo trình đề cập đến kiến thức có tính liên ngành, phù hợp với quy định chương trình đào tạo trình độ thạc sĩ của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Đại học Thái Nguyên.

Trong quá trình biên soạn và xuất bản giáo trình này, tác giả đã sử dụng nguồn thông tin tư liệu từ các công trình nghiên cứu của tác giả: Lê Thông, Nguyễn Minh Tuệ (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội), Lê Thu Hoa, Nguyễn Tiến Dũng (Trường Đại học Kinh tế Quốc dân), Nguyễn Văn Huân (Viện Kinh tế Việt Nam), Ngô Doãn Vịnh (Viện Chiến lược phát triển, Bộ Kế hoạch và Đầu tư) và một số tác giả khác. Tác giả cũng nhận được sự giúp đỡ, góp ý về chuyên môn của các cơ quan, đồng nghiệp và các chuyên gia trong lĩnh vực liên quan. Tác giả xin chân thành cảm ơn tất cả sự giúp đỡ nhiệt tình và hiệu quả đó.

Mặc dù giáo trình được biên soạn công phu, nhưng là tài liệu được sử dụng cho đào tạo chuyên ngành hẹp, nguồn thông tin tư liệu có tính liên ngành. Mặt khác, giáo trình được phát triển từ chuyên đề đào tạo sau đại học (trình độ thạc sĩ), do vậy không thể tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Tác giả mong muốn nhận được những ý kiến đóng góp, phê bình của độc giả để giáo trình được hoàn thiện hơn.

Trân trọng cảm ơn

Tháng 5 năm 2013

TÁC GIẢ