Định kiến đối với người đồng tính nghiên cứu khảo sát trên sinh viên

Định kiến xã hội là một hiện tượng tâm lý đặc trưng của nhóm, phản ánh đời sống tâm lý phức tạp trong mối quan hệ ứng xử và giao tiếp giữa con người với con người. Ở bất kỳ đâu, trong bất kỳ mối tương tác nào chúng ta cũng có thể bắt gặp định kiến: định kiến giữa cá nhân này với cá nhân khác, giữa nhóm người này với nhóm người khác, giữa dân tộc này với dân tộc khác... Trong cuộc sống hàng ngày, định kiến cũng thường xuyên xuất hiện và gây ảnh hưởng đến đời sống tâm lý của con người nói chung, người đồng tỉnh nói riêng. Sự xuất hiện định kiến làm mối quan hệ giữa các cá nhân, giữa các nhóm xã hội trở nên căng thẳng. Định kiến có thể bắt nguồn từ nhiều yếu tố, nhiều khía cạnh khác nhau của cuộc sống như đạo đức, văn hóa, lối sống, tôn giáo...

Người đồng tỉnh là người có sự thu hút về tình cảm và tình dục đối với những người cùng giới tỉnh. Trên thực tế, ở nhiều nơi trên thế giới, người đồng tỉnh vẫn còn bị xã hội kỳ thị, định kiến bởi sự khác biệt trong xu hướng tính dục của họ. Tại một số quốc gia Hồi giáo và châu Phi, những hành vi đồng tỉnh vẫn bị coi là phạm pháp, người đồng tính bị cấm kết hôn, bị câm hiến máu, bị cấm nhận con nuôi, bị cấm gia nhập quân đội, thậm chí bị cấm công khai mình là người đồng tỉnh. Phải chăng định kiến ở các quốc gia này bắt nguồn từ những xung đột trong tư tưởng tôn giáo của họ? Ngay cả những quốc gia tiến bộ với hệ thống luật pháp tôn trọng nhân quyền như Mỹ hay Úc, người ta vẫn duy trì cái gọi là phòng vệ đồng tính chính đáng, có nghĩa là một cá nhân có quyền hoảng loạn và giết chết người đồng tính nếu họ có tình ý với cá nhân đó. Chính sự miệt thị và ghê sợ người đồng tính song hành cùng nhau như vậy mà hậu quả là hàng năm ở Mỹ có hàng chục người đồng tính bị sát hại (Herek, Norton, Allen & Sims, 2010).

Tại Việt Nam, người đồng tỉnh cũng là một trong những đối tượng đang bị xã hội định kiến, kỳ thị và đối xử thiếu công bằng. Họ thường bị gắn cho những cái nhãn như “bất thường”, “bệnh”, “pê đê”, “ô môi” hay “chỉ quan tâm đến tỉnh dục”... Tùy vào mỗi hoàn cảnh, người đồng tính có thể phải đối mặt với những cấp độ kỳ thị khác nhau, từ chế nhạo (95% người đồng tỉnh đã từng nghe nói đồng tỉnh là bất bình thường và bị dè bỉu), xa lánh (20% người đồng tính đã bị mất bạn khi bị phát hiện là người đồng tỉnh), phân biệt đối xử (hơn 6% người đồng tỉnh bị đuổi việc hoặc 4% bị mất chỗ ở vì là đồng tỉnh) đến tấn công/đánh đập (15% người đồng tỉnh bị mắng, đánh đập bởi gia đình) (iSEE, 2008). Vậy một câu hỏi đặt ra là: Ở Việt Nam, định kiến đối với người đồng tỉnh bắt nguồn từ tư tưởng văn hóa, tín ngưỡng tôn giáo hay những giá trị truyền thống về vai trò giới? Liệu những người đồng tính có đang làm xói mòn hay phá vỡ các giá trị văn hóa truyền thống? Và do đó, họ trở thành đối tượng bị xã hội công kích, kỳ thị và định kiến?

Thực tế vài năm trở lại đây, người đồng tỉnh ở Việt Nam đã có những hoạt động nhằm thể hiện khuynh hướng giới tính của mình. Trên các trang báo viết và báo mạng, độc giả không khó tìm thấy các bài viết về người đồng tính và cuộc sống của họ trong “thế giới thứ ba”. Một vài website được những người đồng tính lập ra như taoxanh.net, plun.asia, Ithich.com... Đó là diễn đàn để người đồng tính tâm sự, chia sẻ, trao đổi thông tin và bảo vệ nhau. Tuy nhiên, những gì mà xã hội biết về người đồng tính hầu như chỉ giới hạn trong những phóng sự, bài viết hoặc bản tin có tính chất “phát hiện” được đăng tải trên các phương tiện truyền thông. Trong một số trường hợp, vì mục đích nào đó, nhiều tác giả, khi viết về người đồng tính, đã sử dụng ngôn ngữ gây hiếu kì, giật gân hay nhóm ngôn ngữ chỉ sự thấp hèn, coi thường người đồng tính hơn là hướng người đọc tới những hiểu biết nghiêm túc và nhân văn về người đồng tính. Do vậy, sự kỳ thị, định kiến về người đồng tính ở Việt Nam vẫn diễn ra hàng ngày, hàng giờ trong suy nghĩ, hành vi ứng xử của người dân. Chính thái độ định kiến của xã hội đối với người đồng tính đã khiến họ lo sợ,dằn vặt, “đóng mình lại", ngại giao tiếp với những người xung quanh, ngay cả những người thân trong gia đình.

Dựa trên các kết quả thu được từ việc tham khảo các nghiên cứu trong và ngoài nước, từ khảo sát thực trạng, cuốn sách chuyên khảo Định kiến đối với người đồng tính - nghiên cứu khảo sát trên sinh viên muốn gửi đến độc giả một bức tranh tổng thể về định kiến của sinh viên đối với người đồng tỉnh, đồng thời, nhóm tác giả đặt trọng tâm vào một số mặt biểu hiện cụ thể trong định kiến cũng như những yếu tố ảnh hưởng đến thái độ của sinh viên đối với người đồng tỉnh. Nội dung của cuốn sách được kết cấu thành 3 chương chính:

Chương 1 có mục tiêu làm rõ hệ thống khái niệm về định kiến và định kiến đối với người đồng tính. Các dữ liệu cấu thành nên chương chủ yếu là những điểm luận từ các nghiên cứu chuyên sâu trong lĩnh vực tâm lý học xã hội, nhằm mô tả một bức tranh chung nhất về định kiến và về người đồng tính, cũng như định kiến đối với nhóm xã hội này.

Chương 2 được dành cho việc mô tả thực trạng hiện tượng định kiến đối với người đồng tính dựa trên một số dữ liệu định lượng và định tỉnh thu được từ nghiên cứu trên.

Với chương 3, nhóm tác giả trình bày các kết quả về những yếu tố ảnh hưởng tới định kiến của sinh viên đối với người đồng tính. Những phát hiện từ nghiên cứu này cũng sẽ được tóm tắt ngắn gọn trong chương.

Để có thể hoàn thiện cuốn chuyên khảo này, nhóm nghiên cứu xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc tới anh Đinh Tuấn Anh - người đã luôn cảm thông, tạo mọi điều kiện thuận lợi và hỗ trợ chúng tôi trong quả trình biên soạn. Chúng tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến tất cả các bạn sinh viên đã tham gia nhiệt tình vào nghiên cứu.

Nhân dịp này, chúng tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến những người bạn thuộc cộng đồng người đồng tỉnh - các bạn đã chia sẻ và hỗ trợ chúng tôi rất nhiều trong quá trình thực hiện nghiên cứu.

Cuốn sách được hoàn thiện với nhiều sự đầu tư cả về sức lực, nhân lực và vật lực, nhưng chắc chắn không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Nhóm nghiên cứu rất mong nhận được sự góp ý quý báu của độc giả để nội dung của cuốn sách khoa học hơn, cập nhật hơn và gần gũi, hữu ích hơn nữa với xã hội và nhóm xã hội người đồng tính.

Hà Nội – Mùa hè 2018

Nhóm tác giả