Biến đổi khí hậu (BĐKH) toàn cầu là một thách thức lớn nhất đối với nhân loại trong thế kỷ thứ XXI. Biến đổi khi hậu làm cho sản xuất nông nghiệp và an ninh lương thực bị ảnh hưởng do lượng mưa và nhiệt độ biến động; khủng hoảng về nước và mất an ninh về nước; nước biển dâng và nguy cơ thiên tai; các hệ sinh thái và đa dạng sinh học bị đe dọa; tăng tỉ lệ đói nghèo và bệnh tật trong cộng đồng dân cư.
Theo kết quả nghiên cứu bước đầu của Ngân hàng Thế giới (WB) và Chương trình Phát triển của Liên Hiệp Quốc (UNDP) thì Việt Nam là một trong những nước trên thế giới sẽ bị thiệt hại nhiều nhất do tác động của BĐKH. BĐKH sẽ để lại nhiều hậu quả nặng nề nếu chúng ta không có được nhận thức đầy đủ, không được chuẩn bị cho những tình huống và sẵn sàng những hành động ứng phó.
Ngày 02/12/2008, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 158/2008/QĐ-TTg phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu. Một trong những mục tiêu quốc gia đó là triển khai kế hoạch nâng cao nhận thức, phát triển nguồn nhân lực trong hệ thống giáo dục đào tạo các cấp. Khối kiến thức về ứng phó với BĐKH cần thiết phải đưa vào chương trình đào tạo các trường Đại học và Cao đẳng nhằm trang bị kiến thức, năng lực, kỹ năng hành động để thích nghi và ứng phó với BĐKH cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, giảng viên và sinh viên.
Với mục đích là một tài liệu giảng dạy phục vụ các đối tượng là giáo viên, sinh viên các trường đại học khối công nghiệp và kỹ thuật công trình và tài liệu tham khảo cho cán bộ nghiên cứu, cán bộ quản lý nhà nước hoạt động trong lĩnh vực liên quan, cuốn sách ứng phó với BĐKH trong hoạt động công nghiệp, đô thị và xây dựng công trình gồm phâm. mở đầu và 5 chương như sau.
Chương 1: Các khái niệm cơ bản về BĐKH và ứng phó với BĐKH. Trong chương này nêu lên các khái niệm cơ bản về khí hậu và thời tiết như khí quyển, khí hậu Trái Đất và các yếu tố liên quan, thời tiết và những hiện tượng khí hậu cực đoan; các khái niệm cơ bản về BĐKH, các nguyên nhân và lịch sử BĐKH toàn cầu và Việt Nam; các biểu hiện bất lợi của BĐKH như sự gia tăng nhiệt độ, nước biển dâng, lũ lụt, lũ quét, sạt lở đất, bão, hạn hán và xâm nhập mặn; các ứng phó với BĐKH và nước biển dâng như: nội dung của ứng phó với BĐKH, chiến lược giảm nhẹ BĐKH trên thế giới, các kịch bản BĐKH và nước biển dâng ở Việt Nam, Chương trình Mục tiêu quốc gia ứng phó với BĐKH,...
Chương 2: Ứng phó với BĐKH trong hoạt động khai thác và sử dụng tài nguyên nước. Trong chương này bao gồm các nội dung: Tác động của BĐKH đến nguồn nước và chất lượng nước như biến đổi dòng chảy trên sông, bồi lắng hồ chứa, tác động của BĐKH lên chế độ thủy văn, biến đổi chất lượng nước sông hồ; Tác động bất lợi của BĐKH và nước biển dâng đến các công trình khai thác và sử dụng tài nguyên nước như các công trình khai thác nước cho công nghiệp, nông nghiệp, sinh hoạt và các biện pháp ứng phó với BĐKH trong hoạt động khai thác và sử dụng tài nguyên nước như quản lý bền vững tài nguyên nước để thích ứng với BĐKH và nước biển dâng, quy hoạch hoàn chỉnh hệ thống thủy lợi trong điều kiện BĐKH và nước biển dâng, tăng cường khả năng dự báo khí hậu, thời tiết, thủy văn và tài nguyên nước, các công trình khai thác tài nguyên nước thích ứng với BĐKH và nước biển dâng, các biện pháp phi công trình khác...
Chương 3: Ứng phó với BĐKH trong các hoạt động công nghiệp và năng lượng. Trong chương này có các nội dung như tác động bất lợi của biến đổi khí hậu đối với các lĩnh vực công nghiệp: năng lượng, sản xuất hóa chất, khai thác dầu khí, mỏ …; các biện pháp giảm nhẹ và thích ứng với BĐKH như giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi nhiên liệu, sử dụng năng lượng tái tạo, năng lượng mới (nguồn năng lượng cacbon thấp), thay thế công nghệ hiện có bằng công nghệ thích ứng với BĐKH và công nghệ giảm phát thải khí nhà kính, hình thành xã hội "ít cacbon" xây dựng các dự án CDM trong các hoạt động công nghiệp, năng lượng và các công cụ kinh tế và pháp lý để thích ứng với BĐKH.
Chương 4: Ứng phó với BĐKH trong các hoạt động kiến trúc và xây dựng. Các nội dung của chương này là các tác động bất lợi của BĐKH và nước biển dâng đối với các hoạt động kiến trúc và xây dựng như phân bố hệ thống đô thị hiện hữu và quy hoạch hệ thống đô thị trong tương lai, công trình xây dựng dân dụng và công nghiệp, nền móng và vật liệu xây dựng; các giải pháp thích ứng với BĐKH và nước biển dâng trong hoạt động quy hoạch, kiến trúc và xây dựng như sử dụng năng lượng có hiệu quả và tiết kiệm trong các công trình xây dựng, giảm nhẹ và thích ứng BĐKH trong quy hoạch phát triển đô thị, các công trình kiến trúc và xây dựng thích ứng với BĐKH.
Chương 5: Ứng phó với BĐKH trong lĩnh vực giao thông vận tải và kỹ thuật hạ tầng đô thị. Trong chương này đề cập đến các vấn đề: tác động của BĐKH và nước biển dâng đến các công trình giao thông vận tải và hạ tầng kỹ thuật như các công trình sân bay, đường bộ và đường sắt, đường thủy và công trình bến cảng, các công trình cấp thoát nước và vệ sinh môi trường đô thị; ứng phó với BĐKH trong hoạt động giao thông vận tải như giảm thiểu các phát thải khí nhà kinh trong các hoạt động giao thông vận tải, quy hoạch và xây dựng các công trình giao thông và hạ tầng kỹ thuật thích ứng với điều kiện BĐKH và nước biển dâng, các biện pháp ứng phó như dự báo úng ngập đô thị và nhiễm mặn nguồn nước, giảm thiểu và xử lý khí thải trong các hoạt động đô thị, quản lý nước thải và chất thải rắn đô thị,...
Cuốn sách còn bao gồm các phụ lục như: Chương trình Mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 158/2008/QĐ-TTG ngày 02|12|2008 và cập nhật các kịch bản BĐKH của Việt Nam.
Tham gia biên soạn cuốn sách này gồm: PGS.TS. Trần Đức Hạ chủ biên và biên soạn các chương 3, 4, 5, và mục 1.4 của chương 1; PGS.TS. Phạm Hương Lan biên soạn chương 2 và TS. Trần Thị Việt Nga biên soạn các mục 1.1, 1.2 và 1.3 của chương 1.
Các tác giả bày tỏ lòng cảm ơn Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo chặt chẽ trong quá trình biên soạn tài liệu; cảm ơn GS. TSKH Trần Hữu Uyển và PGS. TS. Trần Viết Ồn đã phản biện và có những đóng góp sáu sắc để các tác giả hoàn chỉnh tài liệu, cảm ơn ThS. Phạm Duy Đông, ThS. Nguyễn Lan Hương và KS. Vũ Cảnh (bộ môn Cấp thoát nước - Môi trường nước, trường Đại học Xây dựng) đã giúp đỡ hoàn thành bản thảo cuốn sách.
Cuốn sách biên soạn lần đầu chắc còn nhiều thiếu sót, mong nhận được sự góp ý của bạn đọc.
Các tác giả