Năm 1944 ra đời Streptomycin, thuốc chữa lao đầu tiên trên thế giới, sau đó xuất hiện nhiều thuốc chữa lao khác mở ra một kỷ nguyên mới về điều trị bệnh lao. Nhân loại đã vô cùng phấn khởi không còn sợ căn bệnh quái ác này. Bệnh lao chữa khỏi được nhưng cần được phát hiện sớm, chữa sớm dứt điểm, phối hợp các thuốc lao mạnh, đủ liều lượng và thời gian dưới sự giám sát của thầy thuốc (DOTS *).
Điều trị bệnh lao tưởng như dễ dàng, chỉ chữa theo phác đồ đã có là được; chữa theo phác đổ là cần thiết nhưng chữa lao không phải đơn giản, lao có nhiều thể mỗi thể lao đòi hỏi sự linh hoạt và kinh nghiệm của thầy thuốc. Trong thực tế điều trị, có nhiều người bệnh khi đến với chúng tôi đã bị tác dụng phụ của thuốc chữa lao như dị ứng nổi mẩn ngứa ngoài da, chóng mặt, ù tai, mắt mờ... thậm chí có người đã bị vàng da, vàng mắt .v.v... đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện kịp thời. Chữa lao đòi hỏi phải có chuyên môn và sự hiểu biết chắc chắn, đầy đủ về tính năng của thuốc (chỉ định, chống chỉ định, tác dụng, tai biến, liều lượng thuốc v.v...) kể cả cơ địa người bệnh cũng như các bệnh phối hợp, kèm theo việc giải thích tỷ mỉ cho người bệnh về sử dụng thuốc, kết quả điều trị mới có hiệu quả cao, nếu không thì bệnh không những không khỏi mà trở thành mạn tính, vi khuẩn lao kháng thuốc và không tránh khỏi các tai biến thuốc đáng tiếc xảy ra.
Với mục đích trên chúng tôi biên soạn cuốn sách nhỏ này nhằm cung cấp thêm thông tin ngắn gọn cho các bạn đồng nghiệp cùng tham khảo. Tuy nhiên các thuốc chữa lao thứ yếu (hay thay thế) được Tổ chức Y tế thế giới (1997) khuyến cáo không nên sử dụng rộng rãi vì thuốc này hiệu lực kém, nhiều tác dụng phụ, đắt tiền, chỉ nên áp dụng chữa các trường hợp lao kháng thuốc ở một số cơ sở có đủ điều kiện giám sát bệnh nhân chặt chẽ. Hơn nữa trên thị trường dược phẩm hiện nay thuốc rất đa dạng do nhiều nhà bào chế mang những tên biệt dược khác nhau, vì thế trước khi sử dụng nhất là khi dùng thuốc theo đường tiêm truyền tĩnh mạch và tuỷ sống phải hết sức cẩn thận. Tiêm vào ống tuỷ sống các thuốc chữa lao các tài liệu trên thế giới hầu như không đề cập đến nên tham khảo kỹ bản hướng dẫn của chính hãng sản xuất, và giải thích cho người bệnh biết rõ tác dụng chính, phụ của thuốc, theo dõi sát sao để phòng tai biến do dùng thuốc.
Ngoài ra, với người bệnh cuốn sách nhỏ này sẽ giúp các bạn nắm vững những nét cơ bản về cách sử dụng thuốc chữa lao và tự mình có thể sớm phát hiện một số tác dụng phụ cũng như cảm nhận tai biến thuốc để được chữa trị kịp thời, nhưng cũng không nên tự chữa bệnh lấy mà cần phải chấp hành nghiêm chỉnh chế độ điều trị; nếu có diễn biến bất thường phải ngừng ngay thuốc và tìm đến cơ sở chuyên khoa, không nên tiếp tục dùng thuốc dễ dẫn đến nguy hiểm cho tính mệnh của mình. Một việc không kém phần quan trọng là các bạn phải lưu giữ mãi hồ sơ sức khoẻ (y bạ, các giấy tờ xét nghiệm, các đơn thuốc, phim chụp v.v...) để sau này mỗi lần khám bệnh nó sẽ là cơ sở giúp thầy thuốc tham khảo, sớm tìm ra nguyên nhân bệnh. Đó là "lý lịch sức khoẻ của bạn" rất đáng quý.
Trong quá trình biên soạn, nguồn tài liệu còn bị hạn chế nên cuốn sách chắc chắn có nhiều thiếu sót chúng tôi thành thật cám ơn những ý kiến đóng góp của các bạn gần xa.
Cuối cùng chúng tôi chân thành cảm ơn Nhà xuất bản Y học, giám đốc DS. Hoàng Trọng Quang, phó giám đốc BS. Nguyễn Thị Kim Liên và DS. Lê Thị Minh Nguyệt đã giúp đỡ tôi giới thiệu với độc giả cuốn sách này.
Hà Nội 24 tháng 8 năm 2002
Tác giả
*DOTS: Hóa học trị liệu ngắn ngày có kiểm soát trực tiếp của thầy thuốc. Trong đó: D: direct = Trực tiếp; O: observation = Quan sát; T: treatment = Điều trị; S: short course therapy = Chữa lao ngắn ngày
