Ông già Khôttabút

Trong tác phẩm "Nghìn lẻ một đêm" có "Chuyện người đánh cá". Khi kéo lưới từ dưới biển lên, người đánh cá nọ thấy trong lưới có một cái bình bằng đồng, trong đó có một ông thần hùng mạnh. Ông thần này bị giam cầm trong bình ấy gần hai nghìn năm. Ông đã thề sẽ đem lại hạnh phúc cho ai giải thoát mình. Làm cho người đó trở nên giàu có, mở cửa tất cả các kho báu trên trái đất, cho người đó trở thành một quốc vương hùng mạnh, hơn thế nữa, còn thực hiện ba điều ước của người đó.

Như trong truyện "Alatdin và cây đèn thần", tưởng chừng một cây đèn cũ kỹ chẳng có gì đáng chú ý, một thứ đồ vứt đi, ấy thế mà chỉ cần miết ngón tay vào cây đèn là bỗng nhiên một ông thần từ đâu đó hiện ra và thoa man bất kỳ điều ước nào của người sở hữu nó, kể cả điều ước phi lý nhất. Các bạn muốn thưởng thức những đồ ăn, thức uống cực kỳ hiếm có ư ? Xin mời ! Các bạn muốn có những cái rương chất đầy vàng và đá quý ư ? Xin có ngay ! Các bạn muốn biến kẻ thù của các bạn thành dã thú hoặc bò sát ư ? Xin sẵn sàng!

Hãy cứ để cho ông thần ấy tuỳ ý trao tặng vật cho chúa tể của mình, thì những cái rương chất đầy châu báu kia lại sẽ hiện ra tới tấp, và tất cả những cung điện nọ của quốc vương

lại biến thành của riêng. Theo ý niệm của các ông thần trong truyện cổ tích thần tiên và theo những ước muốn đã được thoả mãn của những người trong truyện, thì đó chính là niềm hạnh phúc trọn vẹn nhất của con người, một niềm hạnh phúc mà người ta chỉ có thể mơ ước mà thôi.

Hàng trăm và hàng trăm năm đã trôi qua kể từ khi những truyện cổ tích đó được kể lần đầu tiên, nhưng những quan niệm về hạnh phúc vẫn còn gắn bó lâu dài với những cái rương chất đầy vàng và kim cương, với quyền lực đối với người khác. Và cho đến tận ngày nay, nhiều người vẫn còn gắn quan niệm hạnh phúc với những thứ như vậy.

Ôi, những người đó vẫn còn mơ ước về một ông thần, cho dù bình thường nhất, từ truyện cổ tích để ông ta mang đến cho họ những cung điện và kho báu của mình ! Dĩ nhiên, họ nghĩ rằng bất cứ một ông thần nào bị giam cầm tới hai nghìn năm tất nhiên phải lạc hậu đôi chút so với cuộc sống. Và rất có thể cái cung điện mà ông ta trao tặng sẽ không có đầy đủ tiện nghi theo cách nhìn của người đã từng quen với những thành tựu kỹ thuật hiện đại. Bởi vì so với thời quốc vương Harun An Rasit, thì nền kiến trúc đã tiến bộ vượt bậc ! Đã xuất hiện những phòng tắm, những thang máy, những cửa số rộng lớn tràn đầy ánh sáng, hệ thống sưởi bằng hơi nước, ánh sáng đèn điện... Nhưng thôi được, cũng chẳng nên chê bai mà làm gì. Cứ mặc cho ông thần ấy tặng những cung điện tuỳ theo ý thích của ông ta. Chỉ cần có những cái rương chất đầy vàng và kim cương là tuyệt rồi, còn mọi thứ khác rồi ắt sẽ có thôi: nào là sự tôn kính, nào là quyền lực, nào là những món ăn ngon, nào là cuộc sống sung sướng, nhàn hạ giống như một kẻ vương giả, coi khinh tất cả những ai sống bằng những thành quả lao động của mình...

Thế nhưng sẽ ra sao nếu ông thần như vậy bỗng nhiên rơi vào đất nước Liên Xô, nơi có những quan niệm hoàn toàn khác về hạnh phúc và chính nghĩa, nơi quyền lực của kẻ giàu có đã bị xoá bỏ từ lâu, và nơi chỉ có lao động lương thiện mới mang lại cho con người hạnh phúc, sự kính trọng và vinh quang?

Tôi cố hình dung chuyện gì có thể xảy ra nếu một chú bé Liên Xô bình thường nhất (ở đất nước xã hội chủ nghĩa hạnh phúc này có hàng triệu chú bé như thế) giải thoát được một ông thần khỏi cái bình đã giam cầm ông ta.

Và bỗng nhiên, các bạn thử tưởng tượng xem, tôi biết được rằng chú bé Vônca Côxtưncòp, trước kia ở cùng với tôi tại ngõ Ba Ao, nhưng chú bé Vônca Coxtuncôp ấy đã lặn giỏi nhất ở trại hè năm ngoái... Nhưng tốt hơn hết, các bạn hãy để cho tôi kể lại mọi chuyện theo thứ tự.