Kiến trúc phố cổ Hội An Việt Nam

Hội An hay với tên gọi Faifo trong một số bản đồ và tư liệu phương Tây, đã được biết đến và miêu tả trong một số tư liệu từ đầu thế kỷ XVII. Những nghiên cứu Hội An thực sự chỉ mới bắt đầu từ những năm 20 của thế kỷ XX

Năm 1985, Hội thảo quốc gia về Hội An được tổ chức ở Đà Nẵng nhân dịp thương cảng - đô thị cổ Hội An được Chính phủ Việt Nam công nhân là Khu di tích lịch sử, văn hóa Quốc gia. Tiếp đó, năm 1990 Hội thảo quốc tế về phố cổ Hội An ở Đà Nẵng đã mở ra một bước ngoặt trong nghiên cứu về Hội An. Tham dự Hội thảo có hơn 150 người, trong đó có hơn 70 học giả Việt Nam và nước ngoài. Các nhà khoa học nước ngoài đến từ Nhật Bản, Hà Lan, Ba Lan, Canada, Thái Lan, Mỹ, Australia. Với sự tham gia của nhiều nhà khoa học thuộc nhiều lĩnh vực chuyên môn khác nhau, Hội thảo đã nâng cao tầm hiểu biết về các giá trị của Hội An và đặt ra nhiều vấn đề mới cuốn hút các nhà khoa học. Đặc biệt, Hội thảo đã đạt cơ sở mở rộng sự hợp tác quốc tế trong nghiên cửu về Hội An, nhất là quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Nhật Bản

Các học giả Nhật Bản quan tâm đến Hội An vi nhiều lý do. Trước hết Hội An là một thương cảng Việt Nam có quan hệ giao thương mặt thiết với Nhật Bản trong thế kỷ XVII, tại đó lúc bấy giờ có một khu phố người Nhật bên cạnh khu phố người Hoa và cho đến nay một số đền chùa và dòng họ Nhật Bản còn lưu giữ nhiều đi vật và kỷ niệm của quan hệ giao lưu đó. Trong những thương cảng có khu phố người Nhật thì Hội An là đô thị cổ duy nhất ở Đông Nam Á còn bảo tồn được một tổng thể kiến trúc phong phú, đa dạng từ nhà phố, nhà ở cho đến nhà thờ họ, đến chùa, hội quán, mô cổ..cùng những phong tục tập Quân, lối sống, tín ngưỡng cổ truyền của người Việt Nam và những dấu ấn của Quan hệ giao lưu quốc tế. Hơn nữa, các học giả Nhật Bản quan niệm trong những tưởng đồng của văn hoá Á Đông. Nhật Bản có thể hợp tác và chuyển giao cho Việt Nam Những kinh nghiệm bảo tồn phá cổ của mình, góp phần bảo vệ thành công một di sản văn hóa quí giá của dân tộc và thế giới.

Năm 1991, Tổng cục văn hoá Nhật Bản cử chuyên gia đến tìm hiểu hiện trạng phố cổ Hội An và đội quan hệ hợp tác với Việt Nam. Từ 1992, Viện Nghiên cứu Văn hoá Quốc tế thuộc Đại học nữ Chiêu Hoà bắt đầu tiến hành điều tra khảo sát phố cổ Hội An trên các lĩnh vực địa lý, địa chất, lịch sử, khảo cổ, văn hoá, kiến trúc.. và xây dựng dự án "Bảo tồn phố cổ Hội An. Viện Nghiên Cứu Văn hóa Quốc tế trở thành trung tâm tập hợp các học giả thuộc nhiều trường Đại học, Viện và Trung tâm khoa học Nhật Bản và đầu mối vận động kinh phí cho dự án. Về phía Việt Nam, năm 1995 "Hội bảo trợ Di sản Kiến trúc - Văn hóa Hội An được thành lập do nguyên Phó chủ tịch nước Nguyễn Thị Đình làm Chủ tịch danh dự, giữ vai trò liên hệ và thúc đẩy quan hệ hợp tác với Nhật Bản và quốc tế trong mục tiêu bảo lớn phố cổ Hội An. Các cơ quan nhà nước từ Bộ Văn hoá thông tin, Uỷ ban Nhân dân, Sở Văn hoá thông là tỉnh Quảng Nam đến Uỷ ban Nhân dân thị xã Hội An. Trung tâm Quản lý phố cổ Hội An và các cơ quan khoa học như Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Kiến trúc Hà Nội, Trung tâm Thiết kế và trùng tu di sản văn hoà... đã hợp tác chặt chế với các đối tác Nhật Bản trong triển khai dự án "Bảo tồn phố cổ Hội An

Cho đến năm 1996, dự án “Bảo tồn phố cổ Hội An" đã đạt được nhiều thanh tựu và một cuộc hội thảo khoa học đã được tổ chức tại Hội An. Đồng thời hàng năm, phía Nhật Bản tổ chức Hội thảo tại Tokyo với sự tham dự của đại diện cơ quan quản lý và nhà khoa học Việt Nam. Trên cơ sở đó, năm 1996 Viện Nghiên cứu văn hóa Quốc tế Đại học nữ Chiêu Hoà xuất bản tập kỷ yếu mang tên "Kiến trúc phố cổ Hội An – Việt Nam",

Công trình gồm ba phần

I. Phố cổ Hội An trong lịch sử

II. Kiến trúc nhà ở truyền thống Hội An

III. Phố cổ với cuộc sống hiện đại.

Phần I dựa trên kết quả điều tra hình trạng phố cổ Hội An kết hợp với những thành tựu nghiên cứu về địa lý - địa chất, khảo cổ học và các nguồn tư liệu lịch sử kể cả tư liệu văn tự phát hiện tại Hội An, phục dựng lại quá trình thành và phát triển, suy tàn của đô thị - thương cảng này. Các tác giả ngược lên thời kỳ Tiền Hội An, từ những di tích văn hóa Sa Huỳnh, Champa với một cảng thị nào đó của vương quốc Chămpa ở cửa sông Thu Bồn khi kinh đô đông ở vùng thượng lưu với thành Trà Kiệu và thánh địa Mỹ Sơn, đến bước chuyển tiếp từ Champa sang Đại Việt từ thế kỷ XV và quá trình chuẩn bị các tiền đề cho sự hình thành thương cảng Hội An đến cuối thế kỷ thứ XVI. Sự quan tâm chủ yếu của phấn này dành cho sự phát triển của Hội An trong những thế kỷ XVII – XIX,