Giáo trình Quản lý Công nghệ

Môn học Quản lý công nghệ đề cập đến "Các khái niệm mới về công nghệ và quản lý hiệu quả sự phát triển công nghệ trong quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá".

Về công nghệ, từ khi Việt Nam đổi mới cơ chế quản lý kinh tế, từ kế hoạch hoá tập trung sang cơ chế thị trường theo định hướng Xã hội Chủ nghĩa, một loạt các thuật ngữ du nhập vào nước ta như: vi mô, vĩ mô, marketing, bảo hiểm, kiểm toán, môi trường, thị trường chứng khoán..., trong số đó có thuật ngữ công nghệ.

Thực tế chứng tỏ, vận hành kinh tế theo cơ chế thị trường, không thể bỏ qua các vấn đề liên quan đến các thuật ngữ đã nêu trên.

Đối với công nghệ, vai trò của công nghệ trong bất cứ giai đoạn nào của xã hội loài người cũng đã được lịch sử thừa nhận. Tuy nhiên, vào cuối thế kỷ XX, vai trò của công nghệ ngày càng rõ rệt, trở thành yếu tố có tính quyết định cho sự phát triển.

Ngày nay, các quốc gia đều thừa nhận: công nghệ là công cụ chiến lược để phát triển kinh tế - xã hội một cách nhanh chóng và bền vững trong môi trường quốc tế ngày càng cạnh tranh quyết liệt.

Ở Việt Nam, vai trò của công nghệ đã được khẳng định. Hiến pháp nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam xác định: "Khoa học - Công nghệ đóng vai trò then chốt trong sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước". Đại hội Đảng VIII Đảng cộng sản Việt Nam cũng nhấn mạnh:" Khoa học và công nghệ phải trở thành nền tảng và động lực cho công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước". Tiếp theo, Đại hội IX tiếp tục khẳng định: "Tăng cường tiềm lực và đổi mới cơ chế quản lý để khoa học và công nghệ thực sự trở thành động lực phát triển đất nước".

Mặc dù có sự nhất trí về vai trò của công nghệ đối với phát triển kinh tế - xã hội, nhưng trong lý luận, cũng như khi thực hành phát triển công nghệ để xây dựng đất nước của các quốc gia trên thế giới, đặc biệt ở các nước đang phát triển, nhiều vấn đề của công nghệ vẫn còn có sự không thống nhất, do sự đa dạng và phức tạp của công nghệ.

Về quản lý công nghệ, bên cạnh các lợi ích mà công nghệ mang lại, cuối thế kỷ XX loài người cũng đã chứng kiến những tác hại xấu do công nghệ mới gây ra. Điều này dẫn tới nhu cầu cần phải kiểm soát sự phát triển công nghệ.

Ở các nước phát triển, các nhà khoa học đã phát hiện nhiều sự thất bại trong cạnh tranh trên thị trường là do thua kém về năng lực quản lý công nghệ chứ không phải chỉ do trình độ công nghệ.

Nhiều nước đang phát triển đã không thành công trong việc phát triển công nghệ để xây dựng đất nước. Nguyên nhân của sự thất bại là do các nước này thiếu năng lực về quản lý công nghệ.

Những vấn đề vừa nêu dẫn tới sự quan tâm của các nhà khoa học tới lý thuyết cũng như thực hành Quản lý công nghệ. Chính vì vậy, Quản lý công nghệ trở thành bộ môn khoa học được nghiên cứu tại nhiều quốc gia từ cuối những năm 70. Hiện nay ở hầu hết các trường đại học lớn trên thế giới đều đưa môn học này vào chính khoá, nhiều trường đã đào tạo sinh viên cao học về Quản lý công nghệ.

Môn học Quản lý công nghệ được đưa vào giảng dạy tại trường Đại học Kinh tế Quốc dân từ năm 1996, với tên gọi "Công nghệ và quản lý công nghệ". Mục tiêu của môn học là: Cung cấp các kiến thức cơ bản và hiện đại về công nghệ và quản lý công nghệ, để người học có thể tự xây dựng cho mình một công cụ dưới dạng phương pháp luận, trên cơ sở đó kết hợp với các kiến thức của các bộ môn khoa học khác để đạt được hiệu quả cao khi tham gia hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ cũng như các hoạt động khác trong thực tiễn công nghiệp hoá, hiện đại hoá của đất nước.

Sau một thời gian giảng dạy cho sinh viên các chuyên ngành thuộc các hệ đào tạo, Giáo trình "Công nghệ và quản lý công nghệ" đã được Hội đồng nhà trường thẩm định năm 2001. Trong lần biên soạn này, giáo trình có nhiều sửa chữa, bổ sung và đổi tên thành "Quản lý công nghệ".

Nội dung cuốn "Giáo trình quản lý công nghệ" được trình bày trong 8 chương:

Chương 1. Cơ sở quản lý công nghệ

Chương 2. Môi trường công nghệ

Chương 3. Đánh giá công nghệ

Chương 4. Lựa chọn công nghệ

Chương 5. Đổi mới công nghệ

Chương 6. Năng lực công nghệ

Chương 7. Chuyển giao công nghệ

Chương 8. Quản lý Nhà nước về công nghệ

Giáo trình được hoàn thành với sự đóng góp công sức của tập thể Bộ môn gồm: PGS. TS. Lê Văn Hoan, GVC. Nguyễn Đăng Dậu, GVC. Nguyễn Xuân Tài, GV. Lê Văn Thụ, ThS. Phạm Huy Hân, GVC. Hoàng Trọng Thanh, GVC. Vũ Xuân Ngạn, GVC. Đinh Văn Dục, GV. Cao Cự Bốn, do GVC. Nguyễn Đăng Dậu và GVC. Nguyễn Xuân Tài chủ biên.

Bộ môn Quản lý công nghệ xin chân thành cám ơn sự giúp đỡ của các đồng nghiệp trong và ngoài Trường, đặc biệt của GS. Đặng Ngọc Dinh, nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược và chính sách Khoa học và Công nghệ, thuộc Bộ KH và CN; GS. TS. Nguyễn Đình Phan, Phó Hiệu trưởng trường Đại học KTQD về những đóng góp cho giáo trình.

Giáo trình là tài liệu học tập, nghiên cứu của sinh viên trường Đại học Kinh tế Quốc dân và có thể làm tài liệu tham khảo cho cán bộ nghiên cứu, kinh tế, quản lý và quản trị kinh doanh.

Bộ môn mong được sự góp ý của đồng nghiệp, sinh viên và bạn đọc để giáo trình ngày càng được bổ sung hoàn chỉnh hơn.

BỘ MÔN QUẢN LÝ CÔNG NGHỆ