Ngày 12 tháng 11 năm 1997, tại Hà Nội diễn ra một sự kiện quan trọng: Phó Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam Nguyễn Thị Bình và Tổng thống Cộng hòa Pháp Jacques Chirac cắt băng khai trương Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam. Đến nay đã 20 năm trôi qua.
Trong thời gian ấy, Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, từ tòa Trống đồng giới thiệu 54 dân tộc Việt Nam, đã từng bước hoàn thiện khu Vườn Kiến trúc với 10 công trình dân gian đại diện cho các loại hình khác nhau của nhiều dân tộc và vùng văn hóa. Không dừng lại ở giới thiệu về Việt Nam, Bảo tàng xây dựng tòa Cánh diều, trưng bày kết nối với các tộc người ở Đông Nam Á. Và xa hơn thế, các trưng bày vươn ra châu Á, châu Đại Dương, châu Phi và Mỹ Latin, nhờ những sưu tập hiện vật được tặng. Trong hành trình 20 năm, cùng với các trưng bày thường xuyên đó là hàng loạt trưng bày nhất thời, những hoạt động trình diễn văn hóa phi vật thể, các chương trình hoạt động giáo dục trải nghiệm... đã làm cho Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam sống động và trở thành một điểm sáng, một điểm tham quan thu hút đông đảo du khách trong nước và quốc tế, được công chúng mến mộ. Từ 10 năm nay, hằng năm, Bảo tàng đón khoảng nửa triệu lượt khách tham quan. Trong ba năm liền (2012, 2013, 2014), Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam được TripAdvisor, trang web du lịch nổi tiếng thế giới, bình chọn là Bảo tàng xuất sắc, xếp thứ tư trong 25 bảo tàng hấp dẫn nhất châu Á. Ba năm tiếp theo (2015,2016, 2017), Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam được vinh danh là Điểm tham quan du lịch hàng đầu Việt Nam, do Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Tổng cục Du lịch và Hiệp hội Du lịch Việt Nam trao tặng.
Để đạt được các kết quả đó, trong suốt quá trình hình thành và phát triển, đội ngũ nhân viên của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam luôn hướng theo các quan niệm, tiếp cận phương thức hoạt động mới. Bảo tàng cũng luôn nhận được sự hỗ trợ có hiệu quả của nhiều chuyên gia và tổ chức quốc tế. Quá trình làm việc không mệt mỏi ấy là quá trình cán bộ, nhân viên Bảo tàng tích lũy kiến thức và những trải nghiệm chuyên nghiệp quý báu. Nhân dịp kỷ niệm lần thứ 20 ngày Bảo tàng mở cửa đón công chúng, chính họ - những người trong cuộc - cùng nhau nhìn lại chặng đường vừa qua và chia sẻ kinh nghiệm bằng cách cùng thực hiện cuốn sách Để có một bảo tàng sống động: Quan niệm và phương thức hoạt động ở Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam. Công trình tập thế này thể hiện kết quả nghiên cứu về nhân học/dân tộc học và bảo tàng học. Cuốn sách được tổ chức thành 3 phần: Chuẩn mực và quan niệm mới, Phương thức hoạt động, Nghiên cứu ở bảo tàng.
Cuốn sách đề cập nhiều lĩnh vực khác nhau, nhưng cũng còn nhiều vấn đề trong hoạt động đa dạng của Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam chưa được đề cập như: vẫn đề về quản trị bảo tàng, vai trò của hợp tác quốc tế, vẫn đề đào tạo, dịch vụ bảo tàng... Các bài viết là thu hoạch của mỗi cá nhân sau nhiều năm miệt mài công việc.
Trong cùng một chí hướng nhằm xây dựng một bảo tàng chuyên nghiệp, sống động và hấp dẫn công chúng, từng người viết có cách nhìn nhận riêng, cuốn sách tôn trọng sự đa dạng ấy. Có thể nói, đây là cuốn sách cung cấp cho bạn đọc những kiến thức và kinh nghiệm hữu ích về bảo tàng và bảo tàng học thông qua thực tiễn hoạt động tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam.
Mặc dù các tác giả và Ban Biên tập đã hết sức cố gắng, nhưng cuốn sách không tránh khỏi thiếu sót và bất cập. Mong bạn đọc lượng thứ.
PGS. TS. VÕ QUANG TRỌNG
GIÁM ĐỐC BẢO TÀNG DÂN TỘC HỌC VIỆT NAM