Quy hoạch vùng

Chúng ta đang sống trong những năm đầu thế kỷ XXI, thế kỷ được kỳ vọng bởi cuộc cách mạng về khoa học kỹ thuật, công nghệ tin học để đổi thay chất lượng sống của con người.

Thế kỷ XXI là thế kỷ của “Thế giới phẳng, thời kỳ mà các vùng lãnh thổ, các quốc gia, các dân tộc lệ thuộc vào nhau, liên kết và hợp tác với nhau trong việc khai thác, sử dụng tài nguyên để cùng tồn tại và phát triển.

Thế kỷ XXI cũng là thời kỳ mà nhân loại đứng trước những tác động tiêu cực của biển đổi khí hậu toàn cầu và ô nhiễm môi trường. Giải quyết các thách thức này đòi hỏi sự hợp tác, liên kết và phân công trên nguyên tắc tôn trọng lẫn nhau giữa các quốc gia và các vùng lãnh thổ rộng lớn.

Quy hoạch vùng là một khoa học, là công cụ để thực hiện chức năng tổng hợp và liên kết này. Về bản chất, đó là quá trình dự báo chiến lược phát triển, phân tích, nhận dạng, sử dụng tài nguyên thiên nhiên, đất đai, lao động, văn hóa, lịch sử, cảnh quan, khi hậu...với sự tham gia của các ngành: Địa lý kinh tế, kiến trúc, hạ tầng kỹ thuật trên nền tảng liên kết, phản công khai thác hợp lý một vùng lãnh thổ, không lệ thuộc ranh giới và thể chế hành chính. Từ đó, quy hoạch vùng xác định chương trình; kế hoạch sử dụng tối ưu, hợp lý nhất tài nguyên cho sự phát triển bền vững trong một giai đoạn dài được hoạch định. Chính vì thế, quy hoạch vùng mang tính chiến lược, định hướng và dẫn dắt cho các hoạt động của quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn và quy hoạch sử dụng đất đai các cấp lãnh thổ có quy mô khác nhau ở các giai đoạn tiếp nối.

Quy hoạch vùng chỉ có thể mang lại hiệu quả khi nó gắn kết với tổng thể phát triển kinh tế - xã hội vùng và có sự liên kết, phối hợp trong hành động của các chính quyền địa phương, của cộng đồng dân cư trong vùng, trên nền tảng của thể chế và pháp luật về quản lý quy hoạch vùng.

Kinh tế càng phát triển thì quy hoạch vùng càng cần thiết và trở thành công cụ quản lý quan trọng của chính quyền các cấp.

Ở Việt Nam, quy hoạch vùng đã được Chính phủ quan tâm và chỉ đạo tổ chức triển khai. Các đồ án quy hoạch vùng thủ đô Hà Nội, vùng thành phố Hồ Chí Minh hoặc quy hoạch vùng tỉnh, liên tỉnh khác đã được lập và phê duyệt. Tuy nhiên, hiệu lực của các đồ ăn quy hoạch vùng đến nay vẫn chưa được phát huy trong cuộc sống và chưa trở thành công cụ định hướng chiến lược cho các hoạt động kinh tế và phát triển của các địa phương và các ngành kinh tế - xã hội.

Một trong những nguyên nhân của tình trạng trên là do chúng ta chưa có các tài liệu khoa học để giúp nâng cao nhận thức, để hướng dẫn và làm cơ sở cho hoạt động quy hoạch vùng. Nhiều khái niệm cũng như phương pháp về quy hoạch vùng không được làm rõ, dẫn đến chệch hướng về mục tiêu, nội dung và tổ chức thực hiện.

Trong những năm qua, Hội Kiến trúc sư Việt Nam đã có chủ trương biên soạn, tổ chức Tủ sách Kiến trúc nhằm hỗ trợ kiến thức và cập nhật thông tin trong hoạt động nghề nghiệp cho kiến trúc sư. Cuốn sách “Quy hoạch vùng" do PGS.TS.KTS Trần Trọng Hanh biên soạn với mong muốn giúp cho công tác quy hoạch vùng tại Việt Nam có thể tiếp cận các phương pháp luận tiến bộ của thế giới và nâng cao chất lượng, hiệu quả của quy hoạch vùng trong sự nghiệp xây dựng và phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

PGS.TS.KTS Trần Trọng Hanh là một chuyên gia có uy tín trong lĩnh vực quy hoạch đô thị. Tác giả được đào tạo kiến trúc sư tại Trường đại học Kiến trúc La Habana - Cộng hòa Cuba. Trong suốt quá trình học tập, Anh đã say mê với Quy hoạch và đã theo học Khóa chuyên để quy hoạch vùng với sự tham gia giảng dạy của các giáo sư, các nhà chuyên gia quy hoạch nổi tiếng đến từ Mexico, Ba Lan, Mỹ, Tây Ban Nha và Cuba.

Với luận án Tiến sỹ về quy hoạch vùng tại Liên Xô trước đây, cùng với quá trình làm việc nhiều năm trên cương vị là Vụ trưởng Vụ Kiến trúc - Quy hoạch (Bộ Xây dựng), Hiệu trưởng và chủ nhiệm Bộ môn quy hoạch vùng của Trường đại học Kiến trúc Hà Nội, Tác giả đã được trang bị một nền tảng về lý luận, kiến thức về pháp luật và quản lý nhà nước, cũng như những kinh nghiệm thực tiễn phong phú trong hoạt động hành nghề quy hoạch đỗ thị nói chung và quy hoạch vùng nói riêng. Các đồ án Quy hoạch hệ thống đô thị Việt Nam; Quy hoạch vùng cao su Phú Riềng; Quy hoạch tổng thể xây dựng thành phố Hải Phòng; Quy hoạch vùng các tỉnh Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Ninh Thuận, Quảng Ninh v.v...do Tác giả chủ trì hoặc tham gia thực hiện đã cụ thể hóa quan điểm, phương pháp và nội dung quy hoạch vùng trong điều kiện thực tiễn của Việt nam.

Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam ngày càng phát triển và tốc độ đô thị hóa ở nước ta đang diễn ra nhanh chóng, hoạt động của quy hoạch vùng ngày càng trở nên cần thiết và cấp bách.

Hội Kiến trúc sư Việt Nam hy vọng cuốn sách “Quy hoạch vùng” sẽ giúp cho công tác nghiên cứu thiết kế và quản lý quy hoạch cũng như công tác giảng dạy môn học Quy hoạch tại các Trường đại học thêm hiệu quả. Hội kiến trúc sư Việt Nam cũng mong thông qua hoạt động thực tiễn sẽ đúc kết thêm kinh nghiệm để hoàn thiện lý luận, phương pháp và nội dung quy hoạch vùng ở Việt Nam.

Xin trân trọng giới thiệu cuốn sách “Quy hoạch vùng” của Tác giả - PGS.TS.KTS Trần Trọng Hành cùng bạn đọc và đồng nghiệp.