Trong những năm từ 1995 trở lại đây, tôi có đọc một số bài giảng về lí thuyết trật tự từ cho các học viên cao học và nghiên cứu sinh của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh.
Cơ sở ban đầu của những bài giảng này là luận án Phó Tiến sĩ của tôi, được bảo vệ ở Viên Ngôn ngữ học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô năm 1978, với nhan đề: "Phân tích ngôn ngữ học và tàm li-ngôn ngữ học các nhân tố trật tự từ. Sau này, trong quá trình giảng dạy, tôi đã cố gắng tìm hiểu và bổ sung thêm những kiến thức mới có liên quan đến lí thuyết trật tự từ của các tác giả trong và ngoài nước...
Tiếng Việt là một ngôn ngữ đơn lập điển hình, trật tự từ có vai trò rất quan trọng. Vì thế, việc khảo sát nó thực sâu, thực kĩ, thiết nghĩ, là một điều rất đáng được đầu tư nhiều hơn nữa trong công việc nghiên cứu, giảng dạy Việt ngữ học của chúng ta. Tập bài giảng này của chúng tôi cũng chỉ là những cố gắng bước đầu trong công việc còn dài lâu đó...
Vì đây là một giáo trình, tinh chất khác với sách chuyên khảo, nên tôi cố gắng trình bày các vấn đề sao cho phù hợp với trình độ chung của học viên, cô đọng, sáng sủa, tránh lối viết khó hiểu, quá nhiều trích dẫn v.v... Ngoài phần những cơ sở lí luận chung, tôi có đưa thêm một số bài nghiên cứu cụ thể, làm mẫu cho học viên trong công việc nghiên cứu triển khai và làm luận văn, luận án của mình.
Mặc dù rất cố gắng, nhưng trong sách này không khỏi vẫn còn những chỗ cần phải được chỉnh li, bổ sung. Rất mong được các vị đồng nghiệp tận tình chỉ dẫn.
Hà Nội, vào hè 2003
Tác giả
Lý Toàn Thắng
