Chính quyền địa phương trong việc bảo đảm thực hiện quyền công dân ở Việt Nam

Quyền công dân ở Việt Nam lần đầu tiên được thể hiện trong Hiến pháp 1946 và tiếp tục được khẳng định, phát triển qua các bản Hiến pháp 1959, Hiến pháp 1980 và Hiến pháp 1992: "Ở nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, các quyền con người về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa và xã hội được tôn trọng, thể hiện ở các quyền công dân và được quy định trong Hiến pháp và luật” (Điều 50 Hiến pháp 1992).

Trong hệ thống cơ quan nhà nước, chính quyền địa phương là cơ quan gắn bó mật thiết với dân nhất, thường xuyên và trực tiếp quản lý mọi lĩnh vực của đời sống xã hội ở địa phương, trực tiếp bảo đàm cho công dân thực hiện các quyền và nghĩa vụ pháp lý của mình. Chính vì vậy, chính quyền địa phương vừa có vai trò chủ yếu và trước hết trong việc bảo đảm thực hiện quyền công dân, vừa là cơ quan tổ chức thực hiện các quyền của công dân trên thực tế.

Việc bảo đảm thực hiện quyền công dân của chính quyền địa phương ở Việt Nam từ sau khi đổi mới đến nay đã góp phần quan trọng vào quá trình thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước ta trên nhiều phương diện, nhất là trong lĩnh vực cải cách thể chế nền hành chính nhà nước, từng bước nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.

Tuy nhiên, hiệu quả hoạt động của các cơ quan chính quyền địa phương trong việc bảo đảm thực hiện quyền công dân những năm qua còn nhiều hạn chế, cả về phương diện cơ chế, pháp luật đến hoạt động thực tiễn so với yêu cầu của lý luận, pháp lý và thực tiễn. Do đó, nhiều quyền công dân chưa được bảo đảm, bảo vệ, thậm chí đôi chỗ, đôi khi còn bị vi phạm dẫn đến tình trạng thiếu dân chủ khiến cho việc bảo đảm các quyền công dân chưa trở thành nền tảng của sự phát triển xã hội và phần nào làm giảm uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế. Đây chính là một trong những nguyên nhân của tình trạng thiếu ý thức, coi thường pháp luật, nhất là nạn quan niêu, tham nhũng và suy thoái về lối sống, đạo đức của một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức chính quyền địa phương và là một trong những nguy cơ đe dọa sự sống còn của hệ thống chính trị; làm mất lòng tin của người dân vào chính quyền nhà nước.

Bảo đảm thực hiện quyền công dân trước hết là trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, vì vậy đòi hỏi hoạt động của các cơ quan chính quyền địa phương cần thích ứng với sự thay đổi mang tính khách quan của đời sống xã hội, trong đó hoạt động của chính quyền địa phương phải được đặt lên hàng đầu, bởi vì các quyền công dân chỉ có ý nghĩa khi có đủ các điều kiện, tiền đề bảo đảm và có cơ chế cụ thể để thực hiện cũng như được bảo vệ khi các quyền đó bị xâm hại.

Để đáp ứng nhu cầu của bạn đọc về việc tìm hiểu và nghiên cứu vai trò, chức năng, nhiệm vụ của chính quyền địa phương trong việc bảo đảm thực hiện quyền công dân ở Việt Nam, Nhà xuất bản Chính trị - Hành chính xuất bản cuốn sách Chính quyền địa phương trong việc bảo đảm thực hiện quyền công dân ở Việt Nam của Tiến sĩ Nguyễn Thị Phượng.

Xin trân trọng giới thiệu và mong nhận được những ý kiến đóng góp của bạn đọc!

NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ - HÀNH CHÍNH