Lời ăn tiếng nói của người Hà Nội

Là thủ đô của đất nước, mảnh đất Thăng Long – Hà Nội vẫn được coi là trung tâm, biểu tượng văn hóa của cả dân tộc. Những điều gì đã tạo tác nên một diện mạo văn hóa của Thăng Long - Hà Nội xưa và nay? Không chỉ là lịch sử hình thành và phát triển với bề dày cả nghìn năm. Không chỉ là cảnh quan được thiên nhiên hào phóng ban tặng và con người không ngừng nỗ lực dựng xây, bồi đắp. Không chỉ là những truyền thống, phong tục đặc trưng được lưu truyền từ đời này qua đời khác. Văn hóa Hà Nội còn được tạo nên từ chính những điều rất giản dị, quen thuộc, đời thường: từ lời ăn, tiếng nói hàng ngày.

Tiếng Hà Nội có đặc trưng như thế nào? Người Hà Nội ăn nói ra sao? Đó cũng chính là những vấn đề mà cố PGS.TS. Nguyễn Kim Thản đặt ra và lý giải trong công trình “Lời ăn tiếng nói của người Hà Nội”.

Là một nhà nghiên cứu ngôn ngữ học, trong cuốn sách nhỏ này tác giả Nguyễn Kim Than đã vận dụng những nền tảng lý thuyết ngôn ngữ kết hợp với việc khảo sát sự biến đổi của lời nói qua cuộc sống sinh hoạt đời thường dưới ảnh hưởng của những yếu tố lịch sử, địa lý để chỉ ra những đặc trưng cơ bản của tiếng Hà Nội: đó là "kết quả hội tụ của những gì chung nhất, tinh hoa nhất của tiếng nói các vùng"; "là tiếng phổ thông của dân tộc suốt nhiều thời đại".

Quan trọng hơn, điều tác giả nhấn mạnh không chỉ đơn thuần ở hình thức tiếng nói - thứ âm thanh phát ra để giao tiếp mà qua cách thức sử dụng phương tiện ngôn ngữ có thể khẳng định nét bản sắc văn hóa đặc trưng của người Hà Nội: sự thanh tao, lịch thiệp trong ứng xử, đổi đãi, giao tiếp.

Mặc dù được chắp bút từ những năm đầu thập niên 80 của thế kỷ trước, đến nay vấn đề mà cuốn sách đặt ra vẫn còn nguyên tính thời sự - là thực trạng của việc "nói năng” và sự cần thiết phải trau dổi để lời nói có tính văn hóa, đúng chuẩn mực ngôn ngữ dân tộc. Điều đó có ý nghĩa không chỉ riêng đối với tiếng Hà Nội mà còn đối với tiếng nói của mọi vùng đất nước. đặc biệt trong thời điểm hiện nay khi yêu cầu giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt đang được đặt ra cấp thiết trước những ảnh hưởng của tiến trình hội nhập văn hóa.

Với ý nghĩa ấy, một lần nữa Nhà xuất bản Hà Nội xin trân trọng giới thiệu cuốn sách "Lời ăn tiếng nói của người Hà Nội" đến bạn đọc trong khuôn khổ Tủ sách Thăng Long ngàn năm văn hiến giai đoạn II.

NHÀ XUẤT BẢN HÀ NỘI