Cuốn sách này là tập hợp một số bài đăng trên Tạp chí Xưa&Nay, Cơ quan ngôn luận của Hội Khoa học lịch sử Việt Nam.
Xưa&Nay ra mắt bạn đọc lần đầu vào dịp Xuân Giáp Tuất (1994) đánh số 0 vì chưa được cấp phép chính thức, mới chỉ được coi là “xuất bản phẩm nhất thời”. Hai tháng sau Tạp chí mới chính thức ra số đầu (số 1, tháng 4/1994).
Trong số ra mắt bạn đọc, lá thư tòa soạn đầu tiên viết rằng " Xưa&Nay được ra đời không chỉ góp thêm phần truyền bá kiến thức mà quan trọng hơn là nó sẽ trở thành diễn đàn để giới sử học có thể đóng góp được nhiều hơn vào sự Đối mới và Phát triển của đất nước, cũng là sự Đổi mới và Phát triển của chính mình.
Lịch sử là một tấm gương. Song, chúng tôi không nghĩ tới một tấm gương quá lớn chắn đặt trước mặt, khiến soi vào chỉ thấy đỉnh cao ở phía sau. Rất khiêm tốn, chúng tôi nghĩ tới một tấm gương vừa nhỏ đặt ở bên mình như một tấm gương chiếu hậu của một cỗ xe, giúp chúng ta tiến lên phía trước vẫn luôn nhận rõ được cái đã qua, để tỉnh táo, tự tin về con đường hướng tới tương lai, dù nhiều gian nan nhưng chắc chắn ngày một tốt đẹp hơn (số 0).
Ở số đầu, thư tòa soạn còn nói thêm “Nhà nghèo, báo không dám in màu, cũng chưa dám in nhiều, chỉ mong lấy sự ngay ngắn làm trọng, giữ nét mộc mạc làm duyên, hy vọng nhờ sự đứng đắn mà hấp dẫn người đọc” (số 1).
Xưa&Nay vẫn lấy sự ngay ngắn làm trọng, vẫn lấy nét mộc mạc làm duyên, vẫn hy vọng nhờ sự đứng đắn mà hấp dẫn người đọc. Xưa&Nay đã hết lòng mong làm vậy, nhưng có được như vậy hay không còn tùy nơi bạn đọc đánh giá.
Vào năm cuối cùng của thế kỷ trước (1999) kỷ niệm 6 năm ra số Xưa&Nay đầu tiên, cuốn sách này đã ra mắt bạn đọc.
Thấm thoắt giờ đây Xưa&Nay đã bước vào tuổi 20, chúng tôi tài bản tập sách này và ra tiếp tập II để tập hợp và tuyển chọn các bài báo đã được công bố trên Xưa&Nay hơn một thập kỷ tiếp theo cũng là những năm đầu của thế kỷ XXI.
Mong bạn đọc Xưa&Nay ghi nhận.
DƯƠNG TRUNG QUỐC
Tháng 9/2013