Giáo trình kinh tế học Tiền tệ - Ngân hàng

Tiền gắn với những thay đổi trong các hoạt động kinh tế. Mối quan hệ nhân quả giữa hiện tượng tăng cung tiền trong nền kinh tế với hiện tượng tăng liên tục giá cả hàng hóa, với chu kỳ phát triển kinh tế, với biến động của lãi suất một biến số cực kỳ nhạy cảm đối với các quyết định của người tiêu dùng và các nhà đầu tư cho thấy tiền tác động đến nhiều biến số kinh tế và có ảnh hưởng quan trọng đến sự phát triển kinh tế của mỗi quốc gia. Chính vì thế, việc nghiên cứu sự vận động của tiền trong nền kinh tế sẽ là căn cứ để giải thích hiện tượng lạm phát, để đưa ra những khuyến cáo đối với chính phủ khi thực hiện chính sách kinh tế vĩ mô. Việc quản lý tiền trở thành mối quan tâm hàng đầu của các nhà hoạch định chính sách của chính phủ ở mỗi quốc gia.

Liên quan tới sự vận động của tiền trong nền kinh tế là hoạt động của ngân hàng và các tổ chức trung gian tài chính khác (như: công ty tài chính, công ty bảo hiểm, quỹ tương trợ...), các thị trường tài chính (như: thị trường trái khoán, thị trưởng cổ phiếu...). Hệ thống tài chính này không chỉ tác động tới đời sống hàng ngày của mỗi cá nhân, mà còn liên quan tới sự luân chuyển những dòng vốn trong nền kinh tế. Điều đó sẽ tác động tới hiệu quả hoạt động của các doanh nghiệp, đến tình trạng kinh tế của các nước khác nhau.

Lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng và thị trường tài chính là một lĩnh vực luôn luôn biến động và có ảnh hưởng lớn tới mọi hoạt động của nền kinh tế một quốc gia. Những sự bất ổn định trong lĩnh vực này của một quốc gia lại có ảnh hưởng lớn đến nền kinh tế các quốc gia khác. Cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ ở các nước Đông Nam Á, được bắt đầu từ tháng 7 năm 1997 tại Thái Lan, sau đó lan ra nhiều nước khác, đã cho thấy rõ vị tri của hoạt động tài chính trong nền kinh tế,

Trong chương trình đào tạo Cử nhân kinh tế của khoa Kinh tế. Đại học Quốc gia Hà Nội, môn học Kinh tế học Tiền tệ - Ngân hàng, thuộc vào môn học bắt buộc cho cả 3 chương trình đào tạo: Cử nhân Kinh tế chính trị, Cử nhân Quản trị kinh doanh và Củ nhân Kinh tế đối ngoại. Đây là môn học được giảng dạy cho sinh viên ở giai đoạn chuyên ngành, tức là khi sinh viên đã học xong khối kiến thức chung, cơ bản, trong đó có môn Kinh tế học với 2 phần Kinh tế học vi mô và Kinh tế học vĩ mô.

Kinh tế học Tiền tệ - Ngân hàng là môn học nghiên cứu sự vận động của hệ thống tài chính nói chung, sự vận động của hệ thống ngân hàng nói riêng để tìm ra những căn cứ cho việc hoạch định các chính sách tài chính, tiền tệ của chính phủ trong nền kinh tế. Thực chất là sự cụ thể hóa môn kinh tế học vĩ mô trong một lĩnh vực cụ thể, quan trọng của nền kinh tế: lĩnh vực tiền tệ, ngân hàng.

Các vấn đề cụ thể được đề cập đến trong môn học gồm:

Tiền tệ trong nền kinh tế và mối liên quan giữa sự vận động của tiền với các hiện tượng kinh tế (lạm phát, chu kỳ kinh doanh, thâm hụt ngân sách...)

- Lãi suất - một biến số đặc biệt quan trọng có ảnh hưởng lớn tới tỉnh trạng chung của nền kinh tế.

Hệ thống ngân hàng bao gồm: ngân hàng thương mại (trung gian tài chính lớn nhất) và ngân hàng trung ương (cơ quan quản lý và điều hành chính sách tiền tệ).

- Thị trưởng tài chính bao gồm: thị trường trái khoán, thị trường cổ phiếu, thị trưởng ngoại hối.

- Mối quan hệ giữa chính sách tiền tệ và chính sách tải chính trong điều hành kinh tế vĩ mô của nhà nước.

Để đáp ứng yêu cầu đào tạo, chúng tôi biên soạn giáo trình Kinh tế học Tiền tệ Ngân hàng như là sự tiếp nối giáo trình Kinh tế học vi mộ và vĩ mô về cả phương tiện trình bày cũng như về kết cấu.

Giáo trình gồm 7 chương:

Chương I: Những vấn đề chung

Chương II: Lãi suất

Chương III: Các tổ chức tài chính

Chương IV: Quá trình cung ứng tiền tệ

Chương V: Ngân hàng trung ương và chính sách tiền tệ

Chương VI: Tài chính quốc tế

Chương VII: Tiền tệ trong nền kinh tế vĩ mô

Sau mỗi chương chúng tôi có tập hợp một số câu hỏi và bài tập, nhằm giúp sinh viên hiểu rõ hơn những luận điểm chính đã trình bày trong bài và bước đầu làm quen với một số bài tập vận dụng. Chính vì vậy phần Câu hỏi và bài tập được xem là phần bắt buộc, mà mỗi sinh viên phải nghiên cứu khi kết thúc mỗi chương.

Tiền tệ - Ngân hàng là lĩnh vực hết sức phức tạp, chịu ảnh hưởng của nhiều nhân tố thưởng xuyên biến động. Vì vậy, để học tốt môn học, sinh viên cần nắm vững phương pháp trừu tượng hóa khoa học, biết sử dụng các phương pháp cụ thể như phương pháp phân tích tổng hợp, phương pháp so sánh, đồng thời biết sử dụng thành thạo các công cụ phân tích kinh tế như số liệu và chỉ số, mô hình kinh tế, đồ thị...

Giáo trình Kinh tế học tiền tệ Ngân hàng là một công trình tập thể. Mặc dù các tác giả tham gia biên soạn đều là những cán bộ giảng dạy rất có tâm huyết, có trách nhiệm, đã tham gia giảng dạy môn học này cho sinh viên nhiều khóa trong khoa, trong trưởng và ở một số cơ sở đào tạo khác, nhưng khó tránh khỏi những khiếm khuyết. So với lần xuất bản trước, lần tái bản này, chúng tô đã có sửa chữa đôi chỗ với mục đích cung cấp tư liệu cần thiết và bổ ích để trợ giúp cho sinh viên trong quá trình học tập, chúng tôi mong nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các nhà nghiên cứu, các bạn sinh viên và tất cả những ai quan tâm đến lĩnh vực khoa học này.