Các Thành Hoàng & Tín Ngưỡng Thăng Long - Hà Nội

Một thực tế ai cũng nhận thấy là tại khu vực nội thành Hà Nội, tức tương ứng với khu vực kinh thành Thăng long xưa còn tồn tại một số ngôi đình. Đó là những nơi thờ các vị thần mà dân chúng gọi là thành hoảng làng. Dữ là thành hoàng làng thì đại bộ phận có một lý lịch ghi thành văn bản gọi là thần tích hoặc thần phủ ngọc phủ, phủ lục vi

Những thần tích đó vừa là bằng chứng của tin ngưỡng dân gian, vừa là một thành phần của nền văn hoá dân gian. Nói cách khác, thần tích mà hiện nay còn lại chính là một sở hữu đồng thời một sáng tạo văn hoá phi vật thể của đời đất ngàn năm văn vật. Nó là tâm hồn, tư duy, là tri tưởng tượng, là quan niệm về vũ trụ và nhân sinh của bao thế hệ cư dân sinh sống trên đài đất kinh kỳ này.

Vậy mà cho tới nay chưa có công trình nghiên cứu riêng về mảng tài sản phi vật thể dó tức các thần tích cũng như phong tục thờ thành hoàng làng của Thăng long - Hà Nội. Cho nên chúng tôi đi vào đề tài này để trước hết, là lập một phần nào chỗ trống trong bối cảnh nghiên cứu văn hoá phi vật thể Hà Nội và sau nữa là đề xuất vài ý kiến trong việc xử lý tiềm năng kho thần tích cùng với việc quản lý những hoạt động thuộc về phạm vi tin ngưỡng thành hoàng.

Cũng xin nói ngay là do bước đầu nghiên cứu về thể loại này nên chúng tôi khuôn lại ở phạm vi nội thành để có thể đi sâu vào vùng đất là kinh sư cũ, không rộng lớn lắm mà lại được đô thị hoá từ lâu, nhiều tính chất phức tạp, có thể hàm chứa nhiều vấn đề mà xưa nay ít hoặc chưa có ai nói tới.

Chúng tôi đã cố gắng để hoàn thành công việc song sức người có hạn, hẳn là còn khiếm khuyết. Rất mong bạn đọc chỉ giáo.

Cuối cùng xin cảm ơn hai bạn trẻ Trần Văn Hà và Quỳnh Chi đã giúp nhiều trong công việc sưu tầm.

Tháng 1 năm 2004

Nguyễn Vinh Phúc – Nguyễn Duy Hinh