Lê-Nin 8

Tập 8 trong V.I. Lê-nin Toàn tập gồm những tác phẩm viết vào khoảng thời gian tháng Chín 1903 - tháng Bảy 1904, vào thời kỳ cuộc đấu tranh ác liệt của những người bốn-sê-vích chống bọn men-sê-vích triển khai sau Đại hội II của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga.

Trong lịch sử nước Nga, đó là thời kỳ mà cuộc cách mạng dân chủ - tư sản phát triển rất nhanh. Một trong những cuộc nổi dậy lớn nhất của giai cấp vô sản vào ngay đêm trước của cuộc cách mạng Nga lần thứ nhất là cuộc bãi công với một quy mô to lớn chưa từng thấy, nổ ra vào mùa hè 1903 ở khắp miền Nam nước Nga. Cuộc bãi công này cho thấy ý thức giác ngộ chính trị, tính tổ chức và tinh thần đoàn kết của giai cấp công nhân đã phát triển. Cùng với cao trào của giai cấp công nhân, cuộc đấu tranh của nông dân vì ruộng đất cũng mang những hình thức ngày càng gay gắt. Ở một số tỉnh đã diễn ra những cuộc nổi dậy có tính chất quần chúng của nông dân chống lại địa chủ. Phong trào sinh viên cũng lớn mạnh lên; sự bất mãn và làn sóng đổi lập trong các tầng lớp khác trong xã hội cũng tăng lên. Cuộc chiến tranh với Nhật-bản nổ ra hồi tháng Giêng 1904 đã làm sâu sắc thêm tất cả các mâu thuẫn kinh tế - xã hội, làm gay gắt thêm cuộc đấu tranh chống chế độ chuyên chế. Nước Nga đã bước vào giai đoạn khủng hoảng cách mạng sâu sắc.

Về sau, khi nhận định về thời kỳ này của lịch sử phong trào cách mạng Nga, Lê-nin đã viết như sau: "Ở bất cứ đâu, người ta cũng cảm thấy cơn bão táp lớn sắp nổi lên. Trọng tất cả các giai cấp, có một không khí sôi nổi và chuẩn bị. Ở nước ngoài, báo chí của những người lánh nạn đã đề ra, về mặt lý luận, tất cả những vấn đề căn bản của cách mạng. Những đại biểu của ha giai cấp cơ bản, của ba trào lưu chính trị chủ yếu, tự do - tư sản, dân chủ - tiểu tư sản (nguỵ trang dưới chiêu bài "dân chủ - xã hội" hay "xã hội chủ nghĩa - cách mạng") và vô sản - cách mạng, trong một cuộc đấu tranh hết sức quyết liệt trên những quan điểm về cương lĩnh và về sách lược, đang dự tính trước và chuẩn bị cuộc đấu tranh giai cấp công khai sắp tới" (Toàn tập, tiếng Việt, Nhà xuất bản Tiến bộ, Mát-xcơ-va, t. 41, tr. 10).

Trong thời kỳ này những nhiệm vụ chuẩn bị quần chúng để làm cách mạng được đặt ra trước đảng một cách hoàn toàn rõ ràng. Những nhiệm vụ này đòi hỏi đảng phải có một sự lãnh đạo kiên quyết, tập trung phải thống nhất ý chí và hành động, phải có kỷ luật, phải đoàn kết đội ngũ. Trong những điều kiện như vậy vấn đề có ý nghĩa đặc biệt to lớn là nhiệm vụ bảo vệ và phát triển hơn nữa những nguyên tắc tổ chức của một đảng mác-xít, vạch trần tất cả những biểu hiện của chủ nghĩa cơ hội trong vấn đề tổ chức.

Trong đời sống của đảng, đó là thời kỳ của những thử thách nghiêm khắc, thời kỳ khủng hoảng trầm trọng trong đảng.

Giai đoạn thứ nhất của cuộc khủng hoảng xảy ra vào mùa thu 1903. Bị thất bại tại Đại hội II của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga, bọn men-sê-vích đã quyết định phục thù và ngay sau khi đại hội kết thúc, bọn chúng đã mở cuộc tiến công chống lại các cơ quan trung ương của đảng, tẩy chay các cơ quan trung ương và phá hoại công tác của những cơ quan này nhằm chiếm lấy quyển lãnh đạo đảng. Bọn men-sê-vích đã lấy "Đồng minh dân chủ - xã hội cách mạng Nga ở nước ngoài" làm chỗ dựa cho cuộc đấu tranh chống đảng; trong "Đồng minh" ấy những xu hướng tiểu tổ còn rất mạnh.

Giai đoạn thứ hai của cuộc khủng hoảng trong đảng bắt đầu từ việc bọn men-sê-vích chiếm ban biên tập tờ báo "Tia lửa" hồi tháng Mười một 1903. Trong việc này kẻ giúp đỡ chúng là Plê-kha-nốp, một nhân vật đã chuyển sang lập trường men-se- vích. Sau khi chiếm được Cơ quan ngôn luận trung ương, bọn men-sê-vích giành được đa số trong Hội đồng đảng.

Giai đoạn thứ ba của cuộc khủng hoảng là vào mùa hè 1904, hồi đó, với sự giúp sức của phái điều hoà chủ nghĩa ở trong Ban chấp hành trung ương Đảng công nhân chủ - xã hội Nga, bọn men-sê-vích đã chiếm được Ban chấp hành trung ương. Như vậy, với hoạt động phá hoại trong đảng, bọn men-sê-vích đã dần dần chiếm đoạt tất cả các cơ quan trung ương của đảng.

Bọn men-sê-vích cũng đã tiến hành một cuộc đấu tranh vô cùng ác liệt nhằm chiếm lấy các ban chấp hành đảng bộ địa phương ở trong nước Nga. Ở một số địa phương, bọn chúng đã chia rẽ được các ban chấp hành đảng bộ và giành lấy quyển lãnh đạo. Tuy nhiên, trong đa số ban chấp hành đảng bộ địa phương, chúng đã vấp phải một sự chống trả kiên quyết. Những người bôn-sê-vích được sự ủng hộ của những khu công nghiệp chính và những trung tâm lớn của giai cấp vô sản: Pê- tec-bua, Mát-xcơ-va, Ba-cu, Ri-ga, Tu-la, Tve, E-ca-tê-ri-nô-xláp, Ni-giơ-ni Nốp-gô-rốt, Xa-ra-tốp, Ô-đét-xa, Ni-cô-la-ép, Lu-gan- xcơ, U-ran. Những cán bộ cách mạng chuyên nghiệp chủ yếu đã hoàn toàn ủng hộ Lê-nin. Trong cuộc đấu tranh chống hoạt động chia rẽ, phá hoại tổ chức của bọn men-sê-vích, Lê-nin đã dựa vào đông đảo quần chúng cán bộ đảng. Cuộc đấu tranh tích cực của họ nhằm củng cố các tổ chức đảng là một bằng chứng hùng hồn nhất về sức mạnh của đảng bôn-sê-vích.

Lê-nin cho rằng lối thoát duy nhất để thoát khỏi cuộc khủng hoảng trong nội bộ đảng là phải triệu tập ngay Đại hội III của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga. Trong kỳ họp tháng Giêng (1904) của Hội đồng đảng, Lê-nin đã đưa ra nghị quyết về việc triệu tập đại hội (xem tập này, tr. 177). Tuy nhiên, do nắm đa số phiếu trong Hội đồng đảng, bọn men-sê-vích đã gạt bỏ nghị quyết này. Sau này, vào tháng Tám 1904, hội nghị của 22 đảng viên bôn-sê-vích, họp ở Thuy-sĩ dưới sự chỉ đạo của Lê-nin, đã thông qua bức thư "Gửi toàn đảng" do Lê-nin viết, kêu gọi các tổ chức đảng đấu tranh đòi triệu tập ngay Đại hội III của đảng. Tuyệt đại đa số các ban chấp hành đảng bộ đã lên án hành động của bọn men-sê-vích và đã tích cực tham gia công tác chuẩn bị triệu tập đại hội đảng

Cuốn sách của V.I. Lê-nin "Một bước tiến, hai bước lùi (Cuộc khủng hoảng trong đảng ta)" xuất bản hồi tháng Năm 1904, đã đóng một vai trò to lớn trong việc vạch trần những hành động thù địch của bọn men-sê-vích đối với đảng và những sự xuyên tạc của chúng về các sự kiện của cuộc đấu tranh trong đảng diễn ra tại Đại hội II của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga và trong thời kỳ sau đại hội.

Cuốn sách "Một bước tiến, hai bước lùi" chiếm vị trí trung tâm trong tập này. Tác phẩm này là một giai đoạn quan trọng trong quá trình phát triển của lý luận Mác - Lê-nin, trong quá trình phát triển của học thuyết về đảng vô sản.

Cuốn "Một bước tiến, hai bước lùi" đã nghiên cứu một cách tỉ mỉ những nguyên tắc tổ chức của đảng bôn-sê-vích. Lê-nin dạy rằng đảng mác-xít là một bộ phận của giai cấp công nhân, đội tiền phong của nó; rằng không thể lẫn lộn đảng với toàn thể giai cấp được; rằng đảng được xây dựng bằng cách lựa chọn những người con ưu tú của giai cấp công nhân, trung thành nhất với sự nghiệp cách mạng. Đồng thời cũng phải làm thế nào cho đảng, đội tiền phong của giai cấp, phải hết sức có tổ chức.."(tr. 286); đảng chỉ có thể hoàn thành được vai trò đội tiền phong nếu nó được tổ chức thành một đội ngũ chung thống nhất của giai cấp công nhân, một đội ngũ cố kết bởi ý chí thống nhất, hành động thống nhất, kỷ luật thống nhất. Đảng chỉ có thể vững mạnh và đoàn kết, nếu nó được xây dựng theo nguyên tắc tập trung. Điều này có nghĩa là sự lãnh đạo đảng từ trung ương - sự lãnh đạo này là do đại hội của đảng thực hiện, còn giữa các kỳ đại hội thì do Ban chấp hành trung ương thực hiện - có nghĩa là thiểu số tuyệt đối phục tùng đa số, các tổ chức cấp dưới tuyệt đối phục tùng các tổ chức cấp trên. Lê-nin viết: "Từ chối không chịu phục tùng sự lãnh đạo của các cơ quan trung ương, tức là từ chối không muốn làm người đảng viên, tức là phá hoại đảng..."(tr. 424). Trong điều kiện đảng tồn tại bất hợp pháp, các tổ chức đảng không thể được xây dựng theo nguyên tắc bầu cử. Tuy nhiên, Lê-nin cho rằng khi đảng trở thành đảng hợp pháp, tất cả các tổ chức của nó sẽ được xây dựng theo nguyên tắc tập trung dân chủ. Lê-nin đã nhiều lần nhấn mạnh sự cần thiết phải có kỷ luật sắt trong đảng kỷ luật đó phải được áp dụng như nhau cho tất cả đảng viên trong đảng. Người giải thích rằng đảng là sự thể hiện mối liên hệ giữa đội tiền phong với hàng triệu quần chúng giai cấp công nhân. Đảng sẽ lớn mạnh, và những mối liên hệ của đảng với quần chúng cũng tăng lên nếu trong đảng có dân chủ nội bộ và có sự tự phê bình. Lê-nin chỉ rõ sự cần thiết phải tiến hành ở trong đảng "công tác tự phê bình của mình và tiếp tục bóc trấn một cách không khoan nhượng những thiếu sót của bản thân mình.." (tr. 220). Người vạch rõ rằng đảng mác-xít là hình thức tổ chức giai cấp cao nhất của giai cấp vô sản, tổ chức ấy đảm bảo sự lãnh đạo đối với tất cả các tổ chức vô sản khác, hướng sự hoạt động của các tổ chức ấy vào một mục tiêu thống nhất là lật đổ chính quyền của bọn địa chủ và tư bản và xây dựng xã hội mới, xã hội chủ nghĩa. Những nguyên tắc này chính là cơ sở tổ chức của đảng kiểu mới, đảng bôn-sê-vích.

Trong cuốn sách của mình, V.I. Lê-nin đã vạch rõ ý nghĩa to lớn của đảng mác-xít trong cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản, đặc biệt trong thời đại lịch sử mới. Lần đầu tiên trong lịch sử chủ nghĩa Mác, cuốn sách đã phê phán triệt để chủ nghĩa cơ hội trong lĩnh vực tổ chức, đã chỉ rõ nguy cơ đặc biệt do việc hạ thấp ý nghĩa của tổ chức đối với phong trào công nhân.

Với nhiều tài liệu thực tế, trong cuốn "Một bước tiến, hai bước lùi" Lê-nin đã dựng lại bức tranh về cuộc đấu tranh trong nội bộ đảng diễn ra tại Đại hội II của Đảng công nhân dân chủ - xã hội Nga, đã chỉ cho thấy rằng trong tiến trình thảo luận những vấn đề quan trọng nhất, lập trường của từng đại biểu biểu lộ rõ ràng, những nhóm chủ yếu được hình thành, ranh giới giữa các bên đấu tranh với nhau ngày càng được xác định rõ.

Cuốn sách đã dành một vị trí to lớn cho việc phân tích cuộc đấu tranh giữa bộ phận cách mạng và bộ phận cơ hội chủ nghĩa tại đại hội về tiết thứ nhất trong điều lệ đảng – về điều kiện gia nhập đảng. Trong công thức lập luận của mình về tiết thứ nhất của bản điều lệ, Lê-nin xuất phát từ chỗ thấy rằng đảng viên nhất thiết phải trực tiếp tham gia một tổ chức của đảng. Còn Mác-tốp lại cho rằng đối với người đảng viên thì chỉ cần thường xuyên trực tiếp giúp đỡ đảng là đủ. Sự khác nhau giữa hai công thức lập luận tiết thứ nhất của bản điều lệ đã thể hiện hai câu trả lời đối lập nhau về vấn đề đảng của giai cấp công nhân phải như thế nào và đảng ấy phải được xây dựng theo cách nào. Qua những công thức ấy người ta thấy có sự xung đột giữa một bên là nguyên tắc tập trung vô sản và kỷ luật vô sản được Lê-nin bảo vệ, với một bên là chủ nghĩa cá nhân vô chính phủ tiểu tư sản được Mác-tốp bảo vệ. Những người lê-nin-nít chủ trương lập một đảng vô sản cố kết, được tổ chức một cách rõ ràng và có kỷ luật phái Mác-tốp thì chủ trương thành lập một đảng không có hình thù rõ rệt, lờ mờ và ô hợp. Đó là ý nghĩa nguyên tắc của cuộc đấu tranh xung quanh tiết thứ nhất trong điều lệ đảng.

Trong cuốn sách của mình, Lê-nin vạch rõ và nêu bật mối liên hệ giữa sai lầm căn bản của Mác-tốp trong công thức lập luận tiết thứ nhất của bản điều lệ với toàn bộ quan điểm cơ hội chủ nghĩa của bọn men-sê-vích trong vấn đề tổ chức.

...