Dân tộc Thái ở Sơn La hiện nay chiếm 54% dân số toàn tỉnh Sơn La. Người Thái là một trong 12 dân tộc cùng chung sống, đoàn kết xây bản, dựng mường từ lịch sử xa xưa đến nay.
Dân tộc Thái đen ở Sơn La, sống tập trung ở các huyện: Mường Muối (Thuận Châu) Mường La, Mai Sơn, Sông Mã, Sốp Cộp.
- Về kinh tế: Phần lớn bà con dân tộc Thái đen sống bằng nông nghiệp: làm ruộng nương, chăn nuôi gia súc, gia cầm và nuôi cá ruộng, ao, hồ và săn bắn thủ rừng.
Về văn hoá: Trong tục lệ mai mối, cưới xin của dân tộc
Thái nói chung có nhiều lễ tục cơ bản giống nhau. Nhưng đối với dân tộc Thái đen nhất là vùng Thuận Châu có nhiều “Hịt khong tong chặn” (nhiều lễ tục) buộc nhà trai phải tuần tự từng bước khi làm; “mối lái, cưới xin".
Trong cuốn “Dệt sứ, dệt lam” này không đi sâu vào cách tổ chức cưới xin của người Thái đen mà đi sâu vào sưu tầm và dịch các vấn đề sau: Cách ăn cách nói, cách hát của người làm sứ làm lam từ lúc cử lam đi thăm dò cho đến lễ cuối cùng là làm lễ công ơn bên ngoại. Từ sau lễ đó người con gái mới chính thức trở thành người của nhà chồng mới chính thức trở thành người của nhà chồng, mới hết nghĩa vụ làm sứ làm lam.
Từ sử, lam ở đây “làm sử” là chỉ đàn ông còn "làm lam" chỉ đàn bà.
Khi thực hiện các tục lệ mai mối, có lễ là đàn bà làm chủ thể, có lễ là đàn ông làm chủ thể: Để mang lễ vật sang nhà gái cùng đi có một đến hai người tuỳ tùng phục dịch mang vật lễ theo.
Khi vào các cuộc lễ: Sứ lam bên nhà trai cũng như bên gải là người phát ngôn chính thức tỏ rõ: Thái độ chân thành và điều mong muốn của gia đình bên trai hay ý kiến thái độ bên nhà gái.
Những ý kiến bên trai hoặc bên gái thành lời đối đáp hai bên bằng lời nói có vần hay bằng lời hát.
Lời nói có vần hay lời hát đối đáp thể hiện trình độ am hiểu của người làm sứ làm lam về lễ tục thăm dò ăn hỏi, cưới xin...v..v.. “Dệt sử, dệt lam" còn phải là một người khéo ăn khéo nói, có đức tính kiên trì, khiêm nhường; về cuộc sống riêng tư người làm sứ làm lam phải là người luôn thành đạt, may mắn. Có cuộc sống vợ chồng hạnh phúc, có con cái chăm ngoan, làm ăn chăm chỉ, có con trai con gái... thì những người này đi làm sử làm lam thì đôi trai gái sau này mới có cuộc sống yêu thương, chung thuỷ mặn mà hạnh húc suốt đời.
Chọn người dệt sứ, dệt lam người Thái kiêng chọn người goá bụa và những người bỏ vợ bỏ chồng vì cho là người không may mắn. Thời xa xưa đất rộng người neo, nên trong đám cưới thời xa xưa ông bà, chú, bác, họ hàng đôi bên đều chúc mừng vợ chồng trẻ sống hạnh phúc suốt đời, sinh được nhiều con trai, con gái.
Hiện nay, lời chúc tụng đôi tân hôn thay đổi, chỉ chúc cho vợ chồng trẻ có một trai một gải làm ăn bằng bạn bằng bè.
Người Thái luôn giáo dục và mong muốn con cái mình có cuộc sống hạnh phúc, làm ăn sinh sống, học tập bằng bạn bè. Trong “dệt sử - dệt lam” cũng thể hiện rõ quan niệm này.
