Hóa dược là một môn khoa học dựa trên các định luật chung về hoa học để nghiên cứu các phương pháp điều chế, cấu tạo hoá học, các tính chất lý hoa của các hợp chất dùng làm thuốc; mối liên quan giữa cấu trúc hoá học và tác dụng của thuốc trong cơ thể, các phương pháp kiểm tra chất lượng thuốc và những biến đổi xảy ra trong quá trình bảo quản thuốc.
Các phương pháp cơ bản nghiên cứu các hợp chất dùng làm thuốc trong hoa được là phân tích và tổng hợp thuốc - hai quá trình liên quan chặt chẽ với nhau.
Là một môn khoa học ứng dụng, hoá dược dựa trên lý thuyết và các định luật của các môn khoa học khác như hoả vô cơ, hoả hữu cơ, hoả phân tích, hoa ly, hoa keo... để nghiên cứu tổng hợp các chất thuốc cũng như kiểm tra chất lượng của chúng. Để khởi thảo các phương pháp kiểm tra chất lượng thuốc (nguyên liệu và thành phẩm), hoá dược dựa vào các phương pháp hoa phân tích, hoa lý, vật lý. Tuy nhiên, phương pháp phân tích thuốc có đặc thù riêng của nó, bao gồm ba vấn đề định tính, thử tinh khiết và định lượng
Trong ngành dược, hoá dược chiếm vị trí trung tâm trong các môn khoa học khác như dược liệu, bao chế, dược lý, tổ chức kinh tế dược... và là mắt xích gắn các môn đó với nhau. Hoa dược còn là vị trí trung gian giữa y sinh học và hoá học vì rằng đối tượng sử dụng thuốc là cơ thể bệnh nhân.
Cùng với sự phát triển của các môn khoa học khác như sinh hoã, y sinh học phân tử, hoá dược còn nghiên cứu mối liên quan giữa các tính chất lý hoa của thuốc với cơ chế tác dụng, sự hấp thu, chuyển hoá của thuốc trong cơ thể.
Vì những lý do trên, cách sắp xếp các thuốc trong hoá dược trước đây dựa vào cấu tạo hóa học (dựa vào các nhóm hoa chức), hiện nay chủ yếu dựa vào tác dụng dược lý. Cách sắp xếp này thuận lợi cho học sinh khi học các môn khác như Dược lý, Dược lâm sàng và cho người đọc thuận tiện trong việc sử dụng thuốc
Để đáp ứng nhu cầu học tập của sinh viên Dược và để phù hợp với tình hình sử dụng thuốc hiện nay, chúng tôi biên soạn lại giáo trình Hoá dược.
Giáo trình Hoá được xuất bản lần này gồm 24 chương, chia làm hai tập. Tập 1, 14 chương, sinh viên học vào học kỳ thứ 5; tập 2, 10 chương, sinh viên học vào học kỳ thứ 6. Trong mỗi chương, trình bày khái quát về nội dung của chương, về từng nhóm thuốc trong chương, trong đó nêu lên mối liên quan giữa cấu trúc hoá học và tác dụng dược lý (nếu có thể); trình bày một số chất thuốc đại diện từng chương bao gồm tên gốc, tên biệt dược, công thức, tên khoa học, điều chế, tính chất (trong đó nêu lên các tính chất lý học, hoá học để ứng dụng các tính chất đó trong pha chế, bảo quản và kiểm nghiệm thuốc), công dụng, những điều cần chú ý khi sử dụng.
Sau khi học xong môn Hoá dược, sinh viên phải có khả năng
- Trong mỗi chương, trình bày được các nhóm thuốc các thuốc chính trong mỗi nhóm dùng trong điều trị, mối liên quan giữa cấu trúc hóa học và tạo dụng (nếu có). Cơ chế tác dụng phân tử
- Trình bày được những thuộc diễn hình trong mỗi nhóm bao gồm nguồn gốc và nguyên tắc điều chế, công thức cấu tạo, tên khác, các tính chất lý hóa và mối liên quan giữa các tính chất do tới việc kiểm nghiệm, pha chế, bảo quản và tác dụng sinh học. Công dụng
Để giúp cho sinh viên tự lượng giả kiến thức, chúng tôi biên soạn bộ test kèm theo.
So với lần xuất bản trước (1997-1998), chúng tôi đã sắp xếp lại một số chương, lược bỏ một số thuốc ít dùng, sửa chữa, bổ sung một số thuốc mới. Chúng tôi hy vọng cuốn sách này là tài liệu học tập bổ ích cho sinh viên, có thể làm tài liệu tham khảo cho các bạn đọc quan tâm.
Trong quá trình biên soạn, tuy các tác giả đã có nhiều cố gắng, song do còn nhiều hạn chế nên không tránh khỏi những sai sót. Chúng tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các bạn đồng nghiệp và sinh viên để sửa chữa bổ sung tiếp; xin chân thành cảm ơn.
CÁC TÁC GIẢ