Giáo trình vận hành và sửa chữa thiết bị điện

Ở đâu ta cũng thấy có máy điện; từ các thiết bị sinh hoạt trong gia đình như quạt điện, máy giặt, máy hút bụi, máy cạo râu, máy nghe nhạc casset... đến các nhà máy hiện đại của các ngành công nghiệp trong hầm mỏ, trên các công trường xây dựng, giao thông vận tải, quốc phòng và nông nghiệp. Giấc mơ điện khí hóa nông thôn đang trở thành hiện thực, thậm chí ở cả những vùng sâu nhất, xa nhất và cao nhất của đất nước. Nguồn động lực cho tất cả các lĩnh vực trên chính là các máy phát điện và các động cơ điện.

Phạm vi các thông số kỹ thuật của máy điện rộng đến mức không có loại máy nào sánh được: Công suất trên một chiếc máy điện có thể từ một vài phần W đến một triệu kW; dòng điện từ một vài phần A đến nửa triệu A; điện áp từ một vốn rưỡi đến hàng trăm kV; tần số các máy điện từ đến hàng chục ngàn Hz, tốc độ của máy điện từ vài trăm vòng/phút đến vài trăm ngàn vòng/ phút; kích thước từ vài milimét đến vài chục mét. Về chủng loại, máy điện có năm loại cơ bản tuy nhiên trong thực tế có khoảng ba ngàn loại khác nhau, từ loại thông dụng đến các loại máy đặc biệt hoạt động trong tất cả các lĩnh vực động lực cũng như điều khiển.

Nước ta có một tiềm năng rất lớn về nhiệt điện và thủy điện. Trong những năm gần đây Đảng và Nhà nước đã chủ trương phát triển mạnh các nhà máy điện để tạo một nguồn điện mạnh và chất lượng cao, đáp ứng được nhu cầu ngày càng lớn của nền kinh tế quốc dân. Nhiều vùng ven biển, hải đảo và miền núi còn phát triển thêm nhiều nguồn điện nhỏ khác như phong điện, thủy điện nhỏ... để phục vụ tại chỗ. Nhu cầu về máy phát điện đang tăng với nhịp điệu nhanh.

Để truyền tải và phân phối một đơn vị công suất (1 kVA) từ máy phát điện đến hộ tiêu thụ chúng ta cần khoảng tám đến chín kVA công suất máy biến áp. Với một lượng lớn máy biến áp hoạt động trong lưới điện như vậy, nếu chất lượng chế tạo cũng như sửa chữa không tốt sẽ làm xấu các chỉ tiêu điện năng của lưới chẳng hạn hiệu suất, Cos giảm, độ thay đổi điện áp tăng...

Ở Việt Nam nói riêng và các nước công nghiệp phát triển nói chung tính trung bình lượng máy điện cần sửa chữa trong tám năm tương đương lượng máy điện sản xuất ra trong một năm. Đó là một con số rất có ý nghĩa, vì vậy nhiều nước đặt vấn đề sửa chữa là một trong những lĩnh vực cần quan tâm vì tính kinh tế của nó. Công tác sửa chữa nếu tổ chức tốt không những có ý nghĩa kinh tế cho chủ đầu tư mà còn góp phần nâng cao tính kinh tế cho lưới điện về phương diện Cos.

Để vận hành máy điện chúng ta cần phải có các thiết bị đóng cắt, bảo vệ, các cơ cấu chỉ thị, các cơ cấu thừa hành, các thiết bị điều khiển. Tất cả các máy điện, máy biến áp và các thiết bị trên được gọi chung là thiết bị điện.

Việc nâng cao chất lượng sản xuất, vận hành và sửa chữa thiết bị điện là một việc rất cần thiết.

Giáo trình này được viết một phần cũng nhằm mục đích trên về phương diện đào tạo một đội ngũ công nhân điện lành nghề về vận hành và sửa thiết bị điện.

Đối tượng phục vụ chủ yếu là học sinh các trường Dạy nghề, các trường Trung học chuyên nghiệp và Cao đẳng. Ngoài ra giáo trình cũng giúp những người tự học nghề điện để phục vụ cho riêng mình nhưng không có điều kiện đến trường hoặc những công nhân đang làm việc trong nghề điện muốn có một cẩm nang sửa chữa máy điện bên mình. Giáo trình mang tính phổ cập, thiên về thực hành nên dễ hiểu, dễ làm theo.

Với những ý tưởng trên tác giả mong muốn được góp một chút công sức nhỏ trong sự nghiệp đào tạo, nâng cao dân trí và truyền bá kiến thức tới các thành viên trong cộng đồng.

Vì thời gian và khuôn khổ cuốn sách có hạn nên không thể nào tránh khỏi sai sót. Tác giả rất mong được các độc giả thứ lỗi. Mọi ý kiến xin gửi về địa chỉ: Công ty cổ phần Sách Đại học – Dạy nghề, Nhà xuất bản Giáo dục, 25 Hàn Thuyên - Hà Nội.

TÁC GIẢ