logo
  • Giáo trình lý thuyết hàm suy rộng và không gian Sobolev

Giáo trình lý thuyết hàm suy rộng và không gian Sobolev

Tác giả
Đặng Anh Tuấn

Số lượt xem : 259

Số lượt download : 67

Ngày upload : 21/03/2024

Ngày cập nhật : 04/05/2024

Tags : Toán Học Tham khảo Khoa học tự nhiên Đại cương Nghiên cứu Khoa học Giải tích

Kích thước : 24.28 MB

Số trang : 147

Những mầm mống nảy sinh "Lý thuyết hàm suy rộng", theo J. Lützen:

• Phép tính toán tử của Heaviside (Heaviside's operational calcu- lus, năm 1893).

• Đạo hàm suy rộng và nghiệm suy rộng của phương trình vi phân (xuất hiện trong các công trình của S. L. Sobolev, năm 1936).

• Biến đổi Fourier suy rộng (xuất hiện trong các công trình của S. Bochner, năm 1932 và công trình của T. Carleman, năm 1936).

• Hàm Dirac 8 (xuất hiện trong các công trình của P. Dirac, năm 1930).

• Dòng De Rham (De Rham's currents, năm 1931).

Đến năm 1950, với công trình "Theorie des distributions" L. Schwartz đã đưa ra một cách hệ thống "Lý thuyết hàm suy rộng". Công trình góp một phần vào giải thưởng Fields của L. Schwartz. Tuy nhiên "Lý thuyết hàm suy rộng" cũng phải đối mặt với câu hỏi về ý nghĩa của nó. Chẳng hạn câu nói của M. Riesz (thầy hướng dẫn của L. Hörmander, người đã nhận giải thưởng Fields vì những đóng góp về phương trình vi phân đạo hàm riêng tuyến tính có sử dụng lý thuyết hàm suy rộng) khi L. Schwartz trình bày "Lý thuyết hàm suy rộng" rằng L. Schwartz nên nghĩ ra cái gì đó có ý nghĩa hơn lý thuyết này. Một trong các lý do M. Riesz đưa ra là các nghiệm cơ bản đều là hàm khả tích Lebesgue địa phương. Tuy nhiên cùng với thời gian "Lý thuyết hàm suy rộng" dần chứng tỏ ý nghĩa của nó, chẳng hạn F. Treves từng nói rằng nhờ có hàm suy rộng việc giải các phương trình đạo hàm riêng tuyến tính với hệ số hằng trở nên dễ dàng hơn thể hiện qua Định lý Malgrange- Ehreinpreis (1954-1955), một việc mà M. Riesz cho rằng nó là công việc của thế kỷ XXI. Một điều thú vị, khi đã về hưu L. Hörmander đã chỉ ra một nghiệm cơ bản của phương trình đạo hàm riêng trong không gian 14-chiều là hàm không khả tích địa phương. Trong quá trình phát triển "Lý thuyết hàm suy rộng", không gian Sobolev cũng được hình thành nhằm tìm hiểu độ trơn (regularity) của nghiệm của các phương trình đạo hàm riêng. Ngày nay, dường như trong bất kỳ công trình nào về phương trình đạo hàm riêng đều có sự xuất hiện không gian Sobolev.

Giáo trình "Lý thuyết hàm suy rộng và không gian Sobolev" được viết nhằm cung cấp kiến thức cơ sở về hàm suy rộng và không gian Sobolev cho sinh viên năm cuối, học viên cao học cũng như nghiên cứu sinh ngành Toán học. Nội dung của giáo trình được chia làm ba chương như sau:

Chương 1 trình bày các khái niệm về cấu trúc tô-pô và cấu trúc tuyến tính của các không gian hàm cơ bản cũng như không gian hàm suy rộng. Cấu trúc tô-pô được trình bày dưới dạng đơn giản: đưa ra khái niệm hội tụ dãy. Cách tiếp cận này tránh được việc phải tìm hiểu không gian véc-tơ tô-pô. Nó giúp sinh viên dễ dàng nhìn thấy được hàm suy rộng. Một số phép toán đơn giản: đạo hàm suy rộng, nguyên hàm suy rộng cũng như việc nghiên cứu tính đầy đủ của các không gian cũng được trình bày.

Chương 2 trình bày phép tích chập và phép biến đổi Fourier.

Việc trình bày phép tích chập một cách tuần tự từ không gian hàm cơ bản lên không gian hàm suy rộng cùng với phép biến đổi Fourier cũng được trình bày tuần tự như vậy tạo thành một mạch logic. Khác với cách trình bày phép tích chập trong một số sách bắt đầu từ tích trực tiếp (tích ten-xơ) rồi dẫn đến tích chập, cách trình bày trong Giáo trình giúp sinh viên tiếp tục nhìn sâu hơn vào cấu trúc của không gian hàm suy rộng. Về phép biến đổi Fourier, các kết quả về tính đẳng cấu và các Định lý Paley- Wiener-Schwartz cũng được trình bày  nhằm cung cấp cho sinh viên một vài nét cơ bản của phép biến đổi Fourier, phép biến đổi xuất hiện trong rất nhiều chuyên ngành khác nhau trong Toán học, chẳng hạn Lý thuyết Xác suất, Lý thuyết Biểu diễn, Giải tích điều hòa, Phương trình đạo hàm riêng, v.v.

Chương 3 trình bày vài nét khởi đầu về không gian Sobolev với các kết quả về phép nhúng, không gian đối ngẫu và Định lý vết. Cuối chương có trình bày một vài Bất đẳng thức trong không gian Sobolev: bất đẳng thức Poincare, bất đẳng thức Sobolev và bất đẳng thức Hardy. Về không gian Sobolev có lẽ cần cả một giáo trình riêng để viết nên phần trình bày về không gian Sobolev trong Giáo trình này chỉ đưa ra một cách nhìn mà chủ yếu dựa vào phép biến đổi Fourier.

Cuối mỗi chương đều có một phần tóm tắt lý thuyết và các bài tập nhằm củng cố lý thuyết cũng như một số bài mang tính mở rộng sự hiểu biết về môn học ngoài những gì đã trình bày. Một số ví dụ cụ thể cũng được đưa xen kẽ nhằm giúp sinh viên nắm bắt các khái niệm được rõ ràng hơn.

Giáo trình được viết dựa trên các bài giảng của PGS. TS. Hoàng Quốc Toàn, PGS. TS. Hà Tiến Ngoạn mà tác giả đã được đọc và học. Giáo trình được viết từ năm 2005, khi tác giả bắt đầu dạy cho lớp K47A1T. Sau mỗi năm giảng dạy, được sự giúp đỡ của nhiều lớp sinh viên, tác giả đã chỉnh sửa và bổ sung nhiều. Để có được Giáo trình này tác giả xin được cảm ơn PGS. TS. Hoàng Quốc Toàn, PGS. TS. Hà Tiến Ngoạn. Tác giả xin được cảm ơn nhiều lớp sinh viên đã nghe và góp ý cho bài giảng. Tác giả xin được cảm ơn hội đồng biên soạn giáo trình đã cho tôi nhiều góp ý bổ ích, đặc biệt TS. Dư Đức Thắng. Cuối cùng tác giả xin được cảm ơn PGS. TS. Đặng Đình Châu cũng như Khoa Toán - Cơ - Tin học, ĐHKHTN Hà Nội, đã tạo điều kiện và giúp đỡ tác giả hoàn thành Giáo trình này. Tác giả xin được cảm ơn Nhà xuất bản ĐHQG Hà Nội, đặc biệt ban biên tập đã giúp tác giả chỉnh sửa nhiều lỗi in ấn và chế bản bìa giáo trình.

Giáo trình khác

Gợi ý cho bạn

Sự xuất hiện của BadBazaar Android Spyware - Đe dọa người dùng Signal và Telegram
31 Tháng 08

Sự xuất hiện của BadBazaar Android Spyware - Đe dọa người dùng Signal và Telegram

Trong thời kỳ số hóa ngày càng mở rộ, nguy cơ về an ninh mạng ngày càng gia tăng. Mới đây, các chuyên gia an ninh đã phát hiện ra sự hiện diện của phần mềm độc hại Android mang tên BadBazaar. Điều đáng lo ngại là BadBazaar đã được phân phối thông qua các ứng dụng giả mạo của Signal và Telegram trên cửa hàng Google Play Store và Samsung Galaxy Store. Hãy cùng điểm qua những phát hiện quan trọng từ cuộc nghiên cứu này.

Phòng tránh Gian lận Trực tuyến khi Mua Sắm Trên Sàn Thương mại Điện tử
13 Tháng 01

Phòng tránh Gian lận Trực tuyến khi Mua Sắm Trên Sàn Thương mại Điện tử

Mua sắm trực tuyến đã trở thành một phần quan trọng của cuộc sống hàng ngày, giúp chúng ta tiết kiệm thời gian và năng lượng. Tuy nhiên, cùng với sự thuận tiện này là nguy cơ gặp phải các trường hợp gian lận trực tuyến, đặc biệt là khi mua hàng trên các sàn thương mại điện tử

Lợi ích của thực phẩm sạch đối với sức khỏe con người
17 Tháng 05

Lợi ích của thực phẩm sạch đối với sức khỏe con người

Thực phẩm sạch là một khái niệm ngày càng được quan tâm và ưa chuộng trong xã hội hiện đại. Đối với sức khỏe con người, việc tiêu thụ thực phẩm sạch mang lại nhiều lợi ích to lớn. Bài viết này sẽ trình bày về những lợi ích đó trong một phạm vi 5000 từ, từ vai trò của thực phẩm sạch trong việc cung cấp chất dinh dưỡng quan trọng cho cơ thể đến khả năng giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính.

Tại sao bạn nên ăn chay trường kỳ?
18 Tháng 10

Tại sao bạn nên ăn chay trường kỳ?

Bạn có biết rằng việc ăn chay trường kỳ không chỉ giúp bạn cải thiện sức khỏe, mà còn góp phần bảo vệ môi trường và động vật? Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giới thiệu cho bạn những lợi ích tuyệt vời của việc ăn chay trường kỳ, cũng như những mẹo để duy trì thói quen này.

CEO thành công chia sẻ 10 cách Quản lý Thời gian hiệu quả giúp tạo cảm hứng cho các bạn trẻ
20 Tháng 07

CEO thành công chia sẻ 10 cách Quản lý Thời gian hiệu quả giúp tạo cảm hứng cho các bạn trẻ

Chào mừng bạn đến với blog của chúng tôi! Hôm nay, chúng tôi có cơ hội đặc biệt để nghe những lời khuyên quý báu từ một CEO thành công với kinh nghiệm dày dặn về quản lý thời gian và thành công trong sự nghiệp. Hãy cùng tôi trải nghiệm những cách hiệu quả giúp bạn trẻ tận dụng thời gian một cách thông minh và đạt được hiệu suất cao trong cuộc sống.

Những lợi ích của việc đọc sách trong việc nâng cao tình cảm và mối quan hệ?
16 Tháng 04

Những lợi ích của việc đọc sách trong việc nâng cao tình cảm và mối quan hệ?

Việc đọc sách không chỉ giúp chúng ta nâng cao trí tuệ và kiến thức, mà còn có thể đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện tình cảm và mối quan hệ của chúng ta.

Những loại thực phẩm cần tránh khi mua
17 Tháng 04

Những loại thực phẩm cần tránh khi mua

Thực phẩm tươi luôn là lựa chọn hàng đầu của mọi người trong việc bảo vệ sức khỏe và đảm bảo chất lượng cuộc sống.

Khổng Tử và Triết Lý Nho Giáo: Nền Đạo Đức Xã Hội Trong Lịch Sử Trung Quốc
27 Tháng 01

Khổng Tử và Triết Lý Nho Giáo: Nền Đạo Đức Xã Hội Trong Lịch Sử Trung Quốc

Là một nhà triết học nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc, Khổng Tử và triết lý Nho giáo của ông đã để lại dấu ấn mạnh mẽ không chỉ trong văn hóa Trung Quốc mà còn trên khắp thế giới