Giáo trình ngữ pháp tiếng Việt

Giáo trình Ngữ pháp Tiếng Việt được biên soạn theo chương trình đào tạo giáo viên Ngữ văn thuộc Dự án Đào tạo Giáo viên Trung học cơ sở, Bộ Giáo dục và Đào tạo. Giáo trình phục vụ cho việc dạy và học học phần Ngữ pháp tiếng Việt trong trường Cao đẳng Sư phạm.

Trong khi biên soạn giáo trình, các tác giả luôn quán triệt mục tiêu đào tạo, cổ gàng bám sát chương trình Cao đẳng Sư phạm, đóng thời gắn với nội dung dạy và học ngữ pháp tiếng Việt ở Trung học cơ sở. Vì vậy nội dung các chương, mục trong giáo trình không quá đi sâu vào những vấn đề lí thuyết ngôn ngữ học hoặc Việt ngữ học, mà có gắng đáp ứng những yêu cầu thực tiễn của nhà trường, nhất là cấp Trung học cơ sở. Mặt khác, giáo trình vẫn đặt ra nhiệm vụ cung cấp những kiến thức cơ bản nhất và có tính cập nhật, rèn luyện những kĩ năng cần yếu nhất trong học tập, nghiên cứu và giảng dạy ngữ pháp tiếng Việt để vừa nâng cao kiến thức và kĩ năng cho sinh viên, vừa chuẩn bị cho sinh viên làm tốt công việc dạy ngữ pháp tiếng Việt ở Trung học cơ sở.

Cấu trúc của giáo trình đi theo trình tự của các đơn vị ngữ pháp từ thấp đến cao: từ, cụm từ, câu. Trước khi đi vào những vấn đề cụ thể của ngữ pháp tiếng Việt, giáo trình có dành một chương (chương 1) để trình bày khái quát một số vấn đề đại cương về ngữ pháp nhâm chuẩn bị kiến thức chung. Sau đó chương II dành cho vấn đề từ loại tiếng Việt, chương III trình bày về cụm từ tiếng Việt. Những vấn đề về câu là phong phú nhất và cũng phức tạp nhất, nên giáo trình dành cả ba chương tiếp theo lần lượt trình bày về ba bình diện của câu: bình diện ngữ pháp (chương IV), bình diện ngữ nghĩa (chương V) và bình diện ngữ dụng (chương VI).

Để tạo điều kiện thuận lợi cho việc học tập, ở đầu mỗi chương của giáo trình đều có nêu những kiến thức cần có khi tiếp cân nội dung từng chương và những kết quả cần đạt tới khi học tập, còn cuối mỗi chương sách đều có phần tóm tắt nội dung cơ bản của từng chương, sau đó cung cấp những câu hỏi và bài tập thực hành, trong đó có một số bài tập vận dụng kiến thức và kĩ năng vào việc giải quyết những yêu cầu dạy học ở Trung học cơ sở. Cũng nhằm mục đích hướng nghiệp cho sinh viên, nên cuối mỗi chương sách đều có mục giới thiệu nội dung dạy học tương ứng ở chương trình Ngữ văn Trung học cơ sở. Cuối cũng là danh mục tài liệu tham khảo có quan hệ mật thiết đến nội dung từng chương để sinh viên có thể tiếp cận nhằm mở rộng kiến thức.

Giáo trình này có thể sử dụng để dạy và học ở cả chương trình đào tạo giáo viên dạy một môn (môn Ngữ văn), và cả ở chương trình đào tạo giáo viên dạy hai môn, trong đó môn Ngữ văn là môn thứ nhất. Trong chương trình đào tạo giáo viên dạy một môn, thời lượng dạy và học là 4 đơn vị học trình, do đó 6 chương trong giáo trình có thể phân bố như sau: học trình 1 gồm 2 chương đầu, học trình 2: chương 3, học trình 3: chương 4, học trình 4: chương 5 và chương 6. Trong chương trình đào tạo giáo viên dạy 2 môn, thời lượng chỉ có 3 đơn vị học trình. Do đó sinh viên cần tự đọc chương 1, còn học trình 1 gồm chương 2 và 3, học trình 2: chương 4, học trình 3: chương 5 và 6 (nội dung của chương 6 có một số điểm đã được dạy và học chỉ tiết trong học phần Ngữ dụng học). Tuy nhiên, trong thực tiễn giảng dạy, các thầy cô giáo và các trường Cao đẳng Sư phạm có thể điều chỉnh để phân bố thời gian cho phù hợp với tình hình thực tế.

Trước khi xuất bản, Giáo trình đã được GS.TS. Hoàng Trọng Phiến, GS.TS. Lê A, GS. Nguyễn Khắc Phi đọc và góp cho nhiều ý kiến bổ ích. Các tác giả xin chân thành cảm ơn các Giáo sư, đồng thời chúng tôi cũng mong muốn nhận được những ý kiến góp ý của quý thầy cô giáo, các bạn sinh viên và bạn đọc nói chung về nội dung và hình thức của sách để bổ sung, điều chỉnh giáo trình ngày một tốt hơn. Chúng tôi cũng chân thành cám ơn Ban điều hành Dự án Đào tạo Giáo viên Trung học cơ sở cùng Nhà xuất bản Đại học Sư phạm Hà Nội đã tạo điều kiện để giáo trình có thể phục vụ rộng rãi cho việc dạy và học trong các trường Cao đẳng Sư phạm.

Các tác giả