Từ vựng Thái - Việt vùng Mường So, Lai Châu

Mường So vốn là nơi cư trú lâu đời của người Thái ở huyện Phong Thổ, tỉnh Lai Châu. Mường So cũng được coi là cái nôi văn hóa của người Thái Trắng với những nét văn hóa đặc trưng, đậm đà bản sắc dân tộc. Hàng trăm năm trước, những người Thái đầu tiên đi qua nơi đây đã dừng lại, chọn mảnh đất này làm quê hương cho con cháu mai sau. Họ được gọi là những “tạo bản”, dần hình thành nên tầng lớp quý tộc trong cộng đồng người Thái ở Tây Bắc khi xưa.

Từ xưa đến nay, người Thái Trắng ở Mường So có một vốn từ vựng rất phong phú để giao tiếp trong đời sống thường ngày. Song, theo thời gian, dưới ảnh hưởng của những điều kiện khách quan và chủ quan, rất nhiều từ vựng đã dần bị lãng quên. Ngôn ngữ Thái Trắng vùng Mường So đứng trước nguy cơ bị mai một. Với tâm nguyện được đóng góp một phần nhỏ công sức giữ gìn vốn từ vựng của người Thái vùng Mường So, đồng thời giúp cho những ai quan tâm tới ngôn ngữ Thái, văn hóa Thái sẽ có thêm nguồn tài liệu để tham khảo, chúng tôi đã dành nhiều thời gian, công sức để thực hiện và giới thiệu cuốn sách “Từ vựng Thái - Việt vùng Mường So, Lai Châu".

Từ vựng ở trong cuốn sách này được phiên âm và sắp xếp theo thứ tự a, b, c...

Cách phát âm các phụ âm, nguyên âm được sử dụng trong phiên âm tiếng Thái cũng gần như cách phát âm của tiếng Việt, trừ một số trường hợp sau:

1. Phụ âm f: Phát âm gần như phụ kép ph, kèm theo bật hơi. 2. Phụ âm kép kh: Phát âm gần như phụ âm kép kh, kèm theo bật hơi.

3. Phụ âm kép ts: phát âm gần như phụ âm kép chạ kèm theo bật hơi.

Ngoài ra, đối với các tổ hợp từ được liên kết với nhau bằng dấu gạch nối thì phát âm lướt nhanh ở chữ đứng trước, nhấn mạnh trọng âm vào chữ đứng sau.

Ví dụ: Với tổ hợp từ "cá-dắc", thì phát âm lướt nhanh ở từ "cá" và nhấn mạnh trọng âm vào chữ "dắc".

Trong một số trường hợp, chúng tôi có “chú tắt” sau từ vựng, cụ thể:

- (d.v)  : động vật

- (c.tr) : côn trùng

- (t.v) : thực vật

- (t.ng) : tín ngưỡng

- (d.v.t) : đơn vị tính

- (b.lý) : bệnh lý

- (i.d) : ít dùng

- (cổ) : từ cổ

- (t.th) : tượng thanh

- (g.ph) : giải phẫu.

Mặc dù chúng tôi đã hết sức cố gắng trong quá trình biên soạn, song chắc chắn vẫn không thể tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, rất mong nhận được ý kiến đóng góp quý báu của bạn đọc.

Nhóm tác giả